Paaschvuur Haaksbergen rond 1934
Eric Ooink
27 maart 2016
Ansichten afl. 10
Paasspecial
“Paaschvuur te Haaksbergen” is het onderwerp van deze vaker getoonde folkloristische kaart uit 1936. Het is nu helaas het derde jaar op rij dat de grote paasvuren ontbreken op eerste paasdag. We gaan er maar vanuit dat dit geen traditie wordt en er volgend jaar weer als vanouds drie publieke Poasboakes zullen zijn in onze gemeente, want dit mooie oude paasgebruik moeten we hier in ere houden.
De Jonge Werkman
Ook in vroegere jaren kende Haaksbergen, naast de meer buurtgebonden paasvuren, een algemeen paasvuur. Vanaf 1937 werd het paasvuur van Haaksbergen opgebouwd in een weiland van de familie Jaartsveld (Oalbersboer) aan de Oude Enschedeseweg. In de jaren hiervoor was dit paasvuur in de Krukkenhoek (’n Krukkenhook, nu delen van de wijken De Els en De Pas) te vinden. Leden van de Jonge Werkman waren verantwoordelijk voor ‘de bouw’. De Jonge Werkman was een jeugdorganisatie, opgezet door de R.K. Kerk, voor de arbeidersjeugd van 16 jaar en ouder (tot 21 of 23 jaar). De eerste afdeling in Nederland werd in 1912 opgericht in Heerlen. De afdeling in Haaksbergen werd in april 1927 opgericht en kreeg de naam “St. Stanislaus”. De tijd bij De Jonge Werkman diende als voorbereiding voor de overgang naar de stands- en vakorganisatie, zoals de R.K. Werklieden Vereeniging. Er waren wekelijks club-bijeenkomsten voor spel, sport en ontspanning, maar ook ruime aandacht voor godsdienstige en sociale vorming.
Boake van 1935
Leden van de Jonge Werkman bouwden kennelijk vanaf de beginjaren het Haaksbergse paasvuur. In 1935 publiceerde het Overijsselsch Dagblad over het Paaschvuur te Haaskbergen:
“Door de Jonge Werkman zal de 1e Paaschdag des avonds 8 uur een groot paaschvuur worden ontstoken op een terrein van den landbouwer Rouwenhorst gelegen tusschen den Hengeloschenweg en Krukkenhoek. Verschillende voorbereidende werkzaamheden zijn al getroffen en dank zij de welwillende medewerking van vele particulieren liggen al verschillende vrachten hout op het terrein opgestapeld. Verder kunnen we nog mededeelen dat enkele muzikanten zich bereid hebben verklaard het ‘Twentsche Volkslied’, dat ’s avonds den aanwezigen zal worden aangeboden, te begeleiden. Inwoners van Haaksbergen allen dus 1e Paaschdag des avonds naar het J.W. Paaschvuur. Houdt dit mooie oude Twentsche gebruik in eere.”
“Houdt het aloude Paaschgebruik in eere”
In 1936 werd het paasvuur op hetzelfde terrein gehouden. In februari werd in de Tubantia het volgende bericht geplaatst: “Haaksbergen, Paaschvuur. Door de Jeugdvereeeniging “De Jonge Werkman” is reeds weer een commissie gevormd, wier taak het zal zijn, de noodige voorbereidingen te treffen om op den eersten Paaschdag een groot Paaschvuur te kunnen ontsteken, gelijk dat ook het vorig jaar geschied is. Deze ‘boaken’ zal ook nu weder verrijzen in de nabijheid van den Hengeloschenweg, op een terrein van den heer Rouwenhorst in den zoogenaamden Krukkenhoek. Het jonge geslacht wil aldus er aan medewerken dat het aloude Paaschgebruik in eere blijft.”
Foto van eerste paasdag 1936
Eerste paasdag 1936 was op 12 april. Op Goede Vrijdag dat jaar kondigde het Overijsselsch Dagblad het paasvuur in de Krukkenhoek aan: “Ook dit jaar is door de jeugver. De Jonge Werkman wederom een groot paaschvuur georganiseerd. Op 1e Paaschdag om 8 uur des avonds zal het paaschvuur op het terrein van den heer Rouwenhorst, gelegen in de Krukkenhoek, door den Burgemeester dezer gemeente worden ontstoken. Ongetwijfeld zal er een enorme belangstelling bestaan voor dit aloude Twentsche gebruik.”
Het was op 12 april 1936 dat de Haaksbergse fotograaf Hans Sprenger de buurtbewoners, bouwers en andere belangstellenden heeft vereeuwigd. De foto werd op dinsdag 14 april afgedrukt op de voorpagina van de Tubantia met de volgende tekst: “Te Haaksbergen werd op eersten Paaschdag een groot Paaschvuur ontstoken, de laatste hand wordt aan den brandstapel gelegd”. Dezelfde foto werd door Sprenger uitgegeven als ansichtkaart met op de achterkant de tekst van het Twentsche Volkslied. Sprenger was als fotograaf woonachtig aan de Markt A 326 (plek linkerdeel voormalige Hema) en overleed in 1942 op 34-jarige leeftijd. Hij liet zijn moeder en verloofde Miep Lichtenberg na.
Personen op de foto
De volgende namen zijn bekend (helaas niet alle roepnamen compleet), van links naar rechts:
Veldhuis, Riek Meijer, J. Waanders, Marie Noordink, Johan Somhorst, Diny van der Kuil, Mini Stokkers (1926-2007), Wim Stokkers (1929-1995) [waarschijnlijk is hij het niet], Marietje Somhorst, Gerard van der Kuil, Anneke van der Kuil, Herman van der Kuil, Mans Keizers (Hofboers Mans), Grada Keizers-Groeskamp, Hermanus Noordink (1876-1955), Trui Noordink-Weegerink (1873-1955) alias Kuupers Trui, T. Morsink en mevrouw Morsink (vermoedelijk gaat het hier om Tiens Morssink 1865-1945 en Bartha Morssink.-ter Beeke 1865-1937).
Het echtpaar Keizers behoorde overigens niet tot de noabers, maar woonde op boerderij ‘de Hofboer’ aan de Eibergseweg, Langelo C 18 (nu Eibergsestraat 208) en vanaf 1937 in Beckum. Grada Groeskamp (1875-1944), mijn overgrootmoeder, was weduwe van de melkrijder Tiens Winters, die in 1921 verongelukte. Grada, die toen achterbleef met drie dochters, bewoonde het pachtboerderijtje ‘Jonkmans Wönner’ aan de Brammeloweg 5. In 1922 hertrouwde ze met J.H. Keizers alias Hofboers Mans (1880-1969) en verhuisde toen naar ‘de Hofboer’. Zij was als voormalige noaber goed bekend met Trui Noordink-Weegerink en haar nicht Trui van der Kuil-Weegerink, die beide in de Krukkenhook woonden, maar geboren waren op ‘de Kuuper’ aan de Brammeloweg.
Een oud gebruik in Oost-Nederland, dat ook in Haaksbergen nog gehandhaafd wordt, is het ontsteken van het Paasvuur op de avond van eerste Paasdag. Het paasvuur is waarschijnlijk van voorchristelijke origine, maar kreeg na de kerstening een Christelijke invulling als het licht van Pasen en teken van de Verrijzenis van de Zoon van God, het licht der wereld. Het vuur werd een symbool van de overwinning op de dood door Christus’ Verrijzenis met Pasen. Voor meer informatie, zie b.v. https://nl.wikipedia.org/wiki/Paasvuur.
Ook dit jaar zijn er weer drie publieke Paasvuren in onze gemeente: Buurse, Honesch-Langelo en Sint Isidorushoeve (50e keer in 2016).
In 2019 ging het ontsteken van de bakens van licht niet door ivm de droogte. In 2020 en 2021 gooide corona roet in het eten.
Paaschvuur Haaksbergen rond 1934
Eric Ooink
27 maart 2016
Ansichten afl. 10
Paasspecial
“Paaschvuur te Haaksbergen” is het onderwerp van deze vaker getoonde folkloristische kaart uit 1936. Het is nu helaas het derde jaar op rij dat de grote paasvuren ontbreken op eerste paasdag. We gaan er maar vanuit dat dit geen traditie wordt en er volgend jaar weer als vanouds drie publieke Poasboakes zullen zijn in onze gemeente, want dit mooie oude paasgebruik moeten we hier in ere houden.
De Jonge Werkman
Ook in vroegere jaren kende Haaksbergen, naast de meer buurtgebonden paasvuren, een algemeen paasvuur. Vanaf 1937 werd het paasvuur van Haaksbergen opgebouwd in een weiland van de familie Jaartsveld (Oalbersboer) aan de Oude Enschedeseweg. In de jaren hiervoor was dit paasvuur in de Krukkenhoek (’n Krukkenhook, nu delen van de wijken De Els en De Pas) te vinden. Leden van de Jonge Werkman waren verantwoordelijk voor ‘de bouw’. De Jonge Werkman was een jeugdorganisatie, opgezet door de R.K. Kerk, voor de arbeidersjeugd van 16 jaar en ouder (tot 21 of 23 jaar). De eerste afdeling in Nederland werd in 1912 opgericht in Heerlen. De afdeling in Haaksbergen werd in april 1927 opgericht en kreeg de naam “St. Stanislaus”. De tijd bij De Jonge Werkman diende als voorbereiding voor de overgang naar de stands- en vakorganisatie, zoals de R.K. Werklieden Vereeniging. Er waren wekelijks club-bijeenkomsten voor spel, sport en ontspanning, maar ook ruime aandacht voor godsdienstige en sociale vorming.
Boake van 1935
Leden van de Jonge Werkman bouwden kennelijk vanaf de beginjaren het Haaksbergse paasvuur. In 1935 publiceerde het Overijsselsch Dagblad over het Paaschvuur te Haaskbergen:
“Door de Jonge Werkman zal de 1e Paaschdag des avonds 8 uur een groot paaschvuur worden ontstoken op een terrein van den landbouwer Rouwenhorst gelegen tusschen den Hengeloschenweg en Krukkenhoek. Verschillende voorbereidende werkzaamheden zijn al getroffen en dank zij de welwillende medewerking van vele particulieren liggen al verschillende vrachten hout op het terrein opgestapeld. Verder kunnen we nog mededeelen dat enkele muzikanten zich bereid hebben verklaard het ‘Twentsche Volkslied’, dat ’s avonds den aanwezigen zal worden aangeboden, te begeleiden. Inwoners van Haaksbergen allen dus 1e Paaschdag des avonds naar het J.W. Paaschvuur. Houdt dit mooie oude Twentsche gebruik in eere.”
“Houdt het aloude Paaschgebruik in eere”
In 1936 werd het paasvuur op hetzelfde terrein gehouden. In februari werd in de Tubantia het volgende bericht geplaatst: “Haaksbergen, Paaschvuur. Door de Jeugdvereeeniging “De Jonge Werkman” is reeds weer een commissie gevormd, wier taak het zal zijn, de noodige voorbereidingen te treffen om op den eersten Paaschdag een groot Paaschvuur te kunnen ontsteken, gelijk dat ook het vorig jaar geschied is. Deze ‘boaken’ zal ook nu weder verrijzen in de nabijheid van den Hengeloschenweg, op een terrein van den heer Rouwenhorst in den zoogenaamden Krukkenhoek. Het jonge geslacht wil aldus er aan medewerken dat het aloude Paaschgebruik in eere blijft.”
Foto van eerste paasdag 1936
Eerste paasdag 1936 was op 12 april. Op Goede Vrijdag dat jaar kondigde het Overijsselsch Dagblad het paasvuur in de Krukkenhoek aan: “Ook dit jaar is door de jeugver. De Jonge Werkman wederom een groot paaschvuur georganiseerd. Op 1e Paaschdag om 8 uur des avonds zal het paaschvuur op het terrein van den heer Rouwenhorst, gelegen in de Krukkenhoek, door den Burgemeester dezer gemeente worden ontstoken. Ongetwijfeld zal er een enorme belangstelling bestaan voor dit aloude Twentsche gebruik.”
Het was op 12 april 1936 dat de Haaksbergse fotograaf Hans Sprenger de buurtbewoners, bouwers en andere belangstellenden heeft vereeuwigd. De foto werd op dinsdag 14 april afgedrukt op de voorpagina van de Tubantia met de volgende tekst: “Te Haaksbergen werd op eersten Paaschdag een groot Paaschvuur ontstoken, de laatste hand wordt aan den brandstapel gelegd”. Dezelfde foto werd door Sprenger uitgegeven als ansichtkaart met op de achterkant de tekst van het Twentsche Volkslied. Sprenger was als fotograaf woonachtig aan de Markt A 326 (plek linkerdeel voormalige Hema) en overleed in 1942 op 34-jarige leeftijd. Hij liet zijn moeder en verloofde Miep Lichtenberg na.
Personen op de foto
De volgende namen zijn bekend (helaas niet alle roepnamen compleet), van links naar rechts:
Veldhuis, Riek Meijer, J. Waanders, Marie Noordink, Johan Somhorst, Diny van der Kuil, Mini Stokkers (1926-2007), Wim Stokkers (1929-1995) [waarschijnlijk is hij het niet], Marietje Somhorst, Gerard van der Kuil, Anneke van der Kuil, Herman van der Kuil, Mans Keizers (Hofboers Mans), Grada Keizers-Groeskamp, Hermanus Noordink (1876-1955), Trui Noordink-Weegerink (1873-1955) alias Kuupers Trui, T. Morsink en mevrouw Morsink (vermoedelijk gaat het hier om Tiens Morssink 1865-1945 en Bartha Morssink.-ter Beeke 1865-1937).
Het echtpaar Keizers behoorde overigens niet tot de noabers, maar woonde op boerderij ‘de Hofboer’ aan de Eibergseweg, Langelo C 18 (nu Eibergsestraat 208) en vanaf 1937 in Beckum. Grada Groeskamp (1875-1944), mijn overgrootmoeder, was weduwe van de melkrijder Tiens Winters, die in 1921 verongelukte. Grada, die toen achterbleef met drie dochters, bewoonde het pachtboerderijtje ‘Jonkmans Wönner’ aan de Brammeloweg 5. In 1922 hertrouwde ze met J.H. Keizers alias Hofboers Mans (1880-1969) en verhuisde toen naar ‘de Hofboer’. Zij was als voormalige noaber goed bekend met Trui Noordink-Weegerink en haar nicht Trui van der Kuil-Weegerink, die beide in de Krukkenhook woonden, maar geboren waren op ‘de Kuuper’ aan de Brammeloweg.
Een oud gebruik in Oost-Nederland, dat ook in Haaksbergen nog gehandhaafd wordt, is het ontsteken van het Paasvuur op de avond van eerste Paasdag. Het paasvuur is waarschijnlijk van voorchristelijke origine, maar kreeg na de kerstening een Christelijke invulling als het licht van Pasen en teken van de Verrijzenis van de Zoon van God, het licht der wereld. Het vuur werd een symbool van de overwinning op de dood door Christus’ Verrijzenis met Pasen. Voor meer informatie, zie b.v. https://nl.wikipedia.org/wiki/Paasvuur.
Ook dit jaar zijn er weer drie publieke Paasvuren in onze gemeente: Buurse, Honesch-Langelo en Sint Isidorushoeve (50e keer in 2016).
In 2019 ging het ontsteken van de bakens van licht niet door ivm de droogte. In 2020 en 2021 gooide corona roet in het eten.