De monumenten die Haaksbergen rijk is, geven een goed beeld van de geschiedenis van Haaksbergen. Helaas hebben ook mooie gevels in het verleden de sloopkogel niet overleefd. Gelukkig heeft Haaksbergen nog steeds heel mooie monumenten die de geschiedenis van Haaksbergen belichamen of illustreren.

Een monument kan van alles zijn: een woonhuis, kerk, park, school, boerderij, boom of een archeologische vindplaats. Monumenten hebben een bijzondere waarde en moeten daarom bewaard worden voor latere generaties. Het cultuurhistorische erfgoed geeft weer, hoe Haaksbergen zich door de tijd heen heeft ontwikkeld.

Haaksbergen kent momenteel 97 monumenten, 45 gemeentelijke monumenten en 52 van rijkswege beschermde monumenten.

Lees meer over hun historische achtergrond, architectonische kenmerken en restauratieprojecten. Zie: Monumenten van Haaksbergen.

Recente voorbeelden:

In 2022 is het oude kantoorpand van O&K (Odink en Koenderink) een Gemeentelijk Monument geworden. In 2023 is de boerderij “Klein Kattendam,” het laatste en unieke Los Hoes van Haaksbergen, een Rijksmonument geworden.

(Foto: Archeologisch onderzoek Waterwerken Lankheet 1663)

Archeologie is de studie van de menselijke geschiedenis aan de hand van materiële overblijfselen, zoals artefacten, structuren, en overblijfselen van menselijke activiteit. Het is een fascinerend vakgebied dat ons in staat stelt om de mysteries van het verleden te ontrafelen en een dieper inzicht te krijgen in hoe menselijke samenlevingen zich hebben ontwikkeld en gevormd door de tijd heen.

Wat archeologie zo boeiend maakt, is dat het ons op een tastbare manier verbindt met onze voorouders. Door artefacten en ruïnes te bestuderen, kunnen we verhalen reconstrueren over hoe mensen leefden en werkten met hun omgeving, duizenden jaren geleden. Dit opent de deur naar een beter begrip van culturele tradities, technologische innovaties, religieuze praktijken, en sociale structuren van verschillende beschavingen.

Bovendien draagt archeologie bij aan het behoud van ons erfgoed en onze identiteit. Door de overblijfselen van het verleden te bestuderen en te conserveren, helpen archeologen om cultureel erfgoed te bewaren voor toekomstige generaties.

Kortom, archeologie is een boeiend en waardevol vakgebied dat ons helpt om onze geschiedenis te begrijpen, ons erfgoed te behouden, en onze kennis over de mensheid te vergroten.

Weet u dat de Buurserbeek vroeger dwars door Haaksbergen liep en dat Haaksbergen vanuit Buurse is ontstaan, beginnend als lang gerekt lint van boerderijtjes langs de Buurserbeek?

In 2023 is op de markt in Haaksbergen een oude Bentheimer stenen waterput opgegraven die al vele honderden jaren oud was en deze is weer op de originele plek herplaatst.

Architectuur is de kunst van het ontwerpen en bouwen van structuren die ruimte definiëren en vorm geven aan onze leefomgeving. Het is een fascinerend vakgebied dat ons verbindt met onze omgeving en een diepgaand inzicht biedt in de manier waarop we leven en werken met de gebouwde wereld om ons heen.

Wat architectuur zo interessant maakt, is de combinatie van creativiteit, technische vaardigheden en culturele expressie. Architecten hebben de mogelijkheid om ruimtes te creëren die niet alleen functioneel zijn, maar ook esthetisch en inspirerend. Door middel van ontwerp kunnen ze emoties oproepen, verhalen vertellen en identiteiten vormgeven, waardoor architectuur een krachtig middel is om cultuur en geschiedenis uit te drukken.

Bewonder de diverse architectuurstijlen die Haaksbergen rijk is. Leer meer over de historische gebouwen, hun ontwerpers en de invloed ervan op de lokale cultuur en samenleving.

In 2023 en 2024 hebben we uitgebreid onderzoek gedaan naar de Architecten Hartgerink en Schilderman in Haakbergen. De Historische Kring Haaksbergen organiseerde bijeenkomsten waarin met films en presentaties de geschiedenis over oud Haaksbergen werd getoond en verteld. De architectuur in Haaksbergen heeft duidelijk invloed gehad van de Amsterdamse School uit het begin van de 20^ste eeuw. Invloedrijke architecten in en rond Haaksbergen waren Schilderman en Hartgerink, beeldbepalende ontwerpers die het aanzicht van Haaksbergen hebben bepaald.

(foto: Amsterdamse school ’t Schip-A’dam)                                    (foto: Amsterdamse school ’t Fort-H’bgn) 
             
  

Wie wil ontdekken hoe het landschap door de jaren heen is veranderd en geëvolueerd, duikt in de vele historische landkaarten, veldnaamkaarten, waterkaarten, minutenkaarten, beekloopkaarten, kaarten met grens- en markepalen, kadasterkaarten. In het kwartaalblad Aold Hoksebarge wordt regelmatig over dit soort onderzoek gepubliceerd.

Kadastraal onderzoek is het proces van het bestuderen van eigendomsgegevens en landregistraties om informatie te krijgen over percelen grond en de bijbehorende eigendomsrechten. Het doel van kadastraal onderzoek is om nauwkeurige en betrouwbare informatie te verstrekken over de eigendomsgrenzen, eigendomsrechten, en eventuele beperkingen of lasten die van invloed kunnen zijn op een stuk grond.

Onderzoekers duiken in de archieven en voeren kadastraal onderzoek uit om meer inzicht te krijgen in de historische eigendommen en landgebruikspatronen in Haaksbergen. Hiervoor wordt een zogenaamde Kadastraal Legger gebruikt in de periode 1832 -1970. Deze legger is het register met per kadastrale gemeente en eigenaar, een overzicht van de percelen in iemands bezit. Ieder overzicht heeft een apart nummer, ook wel het “leggerartikel” genoemd. Het kadaster is al ver voor 1832 begonnen met het in kaart brengen van alle percelen.

                        (Foto (Blijswijk) Begraafplaats St.-Isidorushoeve)

Funerair erfgoed, vaak over het hoofd gezien maar toch van grote historische waarde, omvat de diverse manieren waarop verschillende culturen door de eeuwen heen hun doden hebben herdacht en begraven.

Grafmonumenten, begraafplaatsen, grafkelders, mausolea en andere vormen van funerair erfgoed vertellen niet alleen het verhaal van individuen die ons zijn voorgegaan, maar ook van de samenlevingen waarin zij leefden. Elke grafsteen, elk grafbeeld en elk grafritueel draagt bij aan ons begrip van culturele tradities, religieuze overtuigingen, sociale structuren en zelfs historische gebeurtenissen.

Onze missie bij de sector erfgoed is om dit voor Haaksbergen te behouden, te onderzoeken en te delen met de gemeenschap. Door middel van tentoonstellingen, lezingen, rondleidingen en publicaties willen we het bewustzijn vergroten over de waarde van funerair erfgoed en het belang van het behoud ervan voor toekomstige generaties.

Voorbeelden:

De extra aandacht voor het behoud van de Haaksbergse oorlogsgraven of het voor de inwoners van Haaksbergen openstellen en zichtbaar maken van de particuliere begraafplaats aan de Spoorstraat door de gietijzeren ramen in de toegangsdeuren.

Daarnaast zijn er plannen om de joodse begraafplaats, tevens Rijksmonument, goed zichtbaar te maken door de omheining te vervangen, de toegangspoort te restaureren. Ook wordt er gewerkt aan de publicatie van een boekwerk met tastbare herinneringen aan de 2e wereldoorlog in Haaksbergen zoals de oorlogsgraven, de oorlogsmonumenten en de Stolpersteine.

Haaksbergen was vroeger onderverdeeld in zes Marken. Deze Marken waren gemeenschappen van boeren die gezamenlijk het land beheerden. Elke Marke was een georganiseerde eenheid van agrarisch land, beheerd door lokale boeren die samenwerkten om de opbrengst te verdelen en de tradities te handhaven. De Marken van Haaksbergen waren niet alleen stukken grond, maar ook symbolen van gemeenschapszin en samenwerking die door de generaties heen werden gekoesterd en onderhouden.

Jaarlijks wordt een fietstocht langs de Markegrenzen, gemarkeerd met de zogenaamde markestenen, georganiseerd. Hierover wordt door de gidsen van de histrorische kring deskundige tekst en uitleg gegeven, vaak aangevuld met prachtige anekdotes op een ludieke manier gebracht. De fietstocht gaat elk jaar langs één van de zes Marken die Haaksbergen rijk is.

Bijzonder daarbij te vermelden is dat de grenzen van deze Marken al sinds de middeleeuwen, nog steeds de grenzen zijn van de Gemeente Haaksbergen. Dat is bijzonder en komt in Nederland bijna niet voor.

Bent u nieuwsgierig geworden? Bezoek dan de website: “Markegrenzen Twente”, een site met veel interessante informatie over dit onderwerp.