Goorsestraat 126-128 St.-Isidorushoeve kerk en pastorie – (1987)
MIP36
In Sint Isidorushoeve is het ieder jaar tijdens de Zomerfeesten met Hemelvaart een groot feest. Over twee jaar kan men er twaalf maanden feestvieren. Het dorp viert dan het eeuwfeest, als kerkdorp uiteraard. Want het begon in 1927 met de bouw van de H. Isidoruskerk, waarvan de toren al bijna 100 jaar een baken in het omringende landschap is. Kerk en pastorie zijn sinds 1997 een gemeentelijk monument.
De monumentenomschrijving luidt als volgt:
Het complex van St. Isidoruskerk met de bijbehorende pastorie dateert uit 1927 en is gebouwd naar een ontwerp van de architect J. Sluymer in een aan de Delftse School verwante bouwstijl. De kerk ligt in het centrum van het dorp, langs de doorgaande weg van Goor naar Haaksbergen. De kerk is vanuit een kruisvormige plattegrond opgetrokken, waarbij de noklijnen van het schip en transept even hoog zijn. De zadeldaken zijn gedekt met leien en de gevels voorzien van steunberen. Aan de westzijde een toren met ingesnoerde torenspits, aan de oostzijde is het koor zeskantig afgesloten. Op de overgang van koor en schip is een gemetselde dakruiter geplaatst. In de voet van de toren de iets terug liggende entree onder spitsboog. De spitsboogvensters zijn voorzien van gekleurde glas-in-loodramen. De pastorie is door middel van een tussenlid verbonden met de kerk en heeft twee bouwlagen onder een samengesteld schildzadeldak met leien. In de voorgevel de entree in een portiek onder spitsboog en een erkertje. Aan de zijgevel een serre. De vensters zijn deels voorzien van glas-in-lood bovenlichten. Redelijk gaaf voorbeeld van een rooms-katholiek gebouwencomplex in een aan de Delftse School verwante bouwstijl, die kenmerkend is voor het oeuvre van de architect Sluymer. Als zodanig is het complex van architectuurhistorisch belang.
Een nieuwe parochie
Vanaf 1918 hadden enkele personen zich ingespannen een nieuwe parochie op te richten ergens tussen Haaksbergen en Hengevelde (Wegdam). Uiteindelijk werd Bernardus Johannes Wirtz in april 1926 door de aartsbisschop benoemd tot bouwpastoor van een kerk, die inderdaad gebouwd moest worden tussen beide genoemde plaatsen. De exacte locatie moest nog nader worden bepaald. Architect Johan Sluijmer (1894-1979) uit Enschede kreeg opdracht om een kerk te ontwerpen met 400 zitplaatsen, priesterkoor, toren en pastorie. Als kerkpatroon is gekozen voor de H. Isidorus van Madrid, belijder en patroon van de landbouwers.
Bouw en inwijding kerk
De kerk zou uiteindelijk worden gebouwd aan de kruising Goorseweg en Beckummerweg/Binnenveldweg. Op 20 februari 1927 werd de eerste steen gelegd. In het boekje ‘Toen de Hoeve er was en hoe het verder ging’ staat hierover de volgende anekdote: “De plechtigheid vond plaats in een hevige sneeuwstorm, maar de meeste mensen bleven hiervoor niet thuis. Dit wilden de toekomstige Hoevenaren meemaken. Het al opgerichte kerkkoor, dat vele avonden had geoefend, trad nu voor het eerst op naar buiten. Zij zongen “Aan u o Koning der eeuwen”. Iedereen bibberde van de kou, maar menig koorlid trilde nog eens extra van de zenuwen.”
De H. Isidoruskerk werd uiteindelijk op 27 september 1927 ingewijd door de toenmalige aartsbisschop van Utrecht, Mgr. H. van de Wetering.
Parochiegrens
Het grondgebied van de nieuwe parochie beslaat deels de vroegere buurschappen Eppenzolder, Holthuizen en Boekelo. Om na-ijver te voorkomen wordt gekozen voor een geheel nieuwe dorpsnaam: St. Isidorushoeve. Dit besluit is met-name desastreus geworden voor de naam van de buurschap Boekelo. Boekelo hoorde tot 1927 in zijn totaliteit tot de parochie Wegdam. In 1927 werd de buurschap gesplitst. Het gebied tussen de Isidoruskerk en de Stegenhoekweg-Korteroelefsweg kwam bij de Parochie St. Isidorushoeve. Het deel hierachter (de Stegenhoek) bleef bij Wegdam (Hengevelde). De naam Boekelo, als Haaksbergse buurschap, is sindsdien in onbruik geraakt. In dezelfde tijd ontstond er onder Enschede, dankzij het zout en de textiel, een dorp met dezelfde naam. Dit Boekelo, een deel van de buurschap Usselo, is vernoemd naar de Hof te Boekelo.
Bewoners pastorie
St. Isidorushoeve heeft vanaf 1927 vier eigen parochiepriesters gehad, die ieder tijdens hun pastoraat de pastorie bewoonden. Dit waren achtereenvolgens:
– 1927-1938 pastoor Bernardus Johannes Wirtz (1883-1961)
– 1938-1958 pastoor Albertus Bouwmeester (1895-1958)
– 1958-1974 pastoor Gerardus Johannes Woertman (1903-1990)
– 1974-1988 pastoor Johannes André Degger (1920-2015).
Jong kerkdorp bijna eeuwling
St. Isidorushoeve is dus een jong kerkdorp en bijna 100 jaar geleden ontstaan rond de nieuw gebouwde parochiekerk. Drie historische buurschappen komen in de huidige kern bij elkaar: Boekelo (kant Hengevelde), Eppenzolder (oostkant) en Holthuizen (zuidkant). Sinds mensenheugenis was er de Boekeler school, een markeschool voor de boerenkinderen uit de omgeving. Op de kadasterkaart uit 1832 zien we een enkel boerenerf, zoals Polman, Boonk, Vaanhold en Hannink. Ten westen van de weg van Haaksbergen naar Goor strekken zich diverse veldgronden uit, waaronder het Kolderveld. Deze grond bestond uit heide, zogenaamde woeste grond, die toen nog markegrond was. Tussen de huidige kern en Hengevelde was het eigendom van de marke Boekelo en richting Haaksbergen van de marke Holthuizen & Eppenzolder/Stepelo.
Na de markeverdelingen in het midden van de 19e eeuw begon het landschap te veranderen. Rond 1890 zijn de voormalige markegronden grotendeels ontgonnen. Het gebied dat de huidige kern omvat begint dan bewoond te raken. Het eerste huis is gesticht. Het betreft het plaatsje ‘De Vos’ (nu Goorsestraat 171) en er is een windkorenmolen gebouwd, de Kolderveldsmolen. Het zou nog tot 1927 duren voordat er sprake was van een kern. Na de bouw van de kerk ontstond er al snel bedrijvigheid. De familie Dwars verplaatst haar verderop gelegen café aan de Goorsestraat 245 (nu Winkelhuis) naar nieuwbouw met winkel tegenover de kerk. De familie Groothuis, schenkers van de grond waarop de kerk staat, bouwt naast de kerk eveneens een café annex winkel en maalderij. Er ontstaat vervolgens een lintbebouwing langs de Goorseweg met verschillende winkels en bedrijfjes. Deze bebouwing ligt vanouds in Holthuizen, een naam die bij adresseringen na 1930 nog wordt gebruikt. Zo had smid Vogt het adres C 177, later Goorscheweg 199 te Holthuizen. Pas later kwam de naam St. Isidorushoeve in omloop.
Op het hoogtepunt telde het dorp drie cafés, vijf kruideniers, twee bakkers, een schoenmaker, een kleermaker, twee smeden/fietsenmakers en drie maalderijen.
MIP-fotoserie
Het Monumenten Inventarisatie Project
Goorsestraat 126-128 St.-Isidorushoeve kerk en pastorie – (1987)
MIP36
In Sint Isidorushoeve is het ieder jaar tijdens de Zomerfeesten met Hemelvaart een groot feest. Over twee jaar kan men er twaalf maanden feestvieren. Het dorp viert dan het eeuwfeest, als kerkdorp uiteraard. Want het begon in 1927 met de bouw van de H. Isidoruskerk, waarvan de toren al bijna 100 jaar een baken in het omringende landschap is. Kerk en pastorie zijn sinds 1997 een gemeentelijk monument.
De monumentenomschrijving luidt als volgt:
Het complex van St. Isidoruskerk met de bijbehorende pastorie dateert uit 1927 en is gebouwd naar een ontwerp van de architect J. Sluymer in een aan de Delftse School verwante bouwstijl. De kerk ligt in het centrum van het dorp, langs de doorgaande weg van Goor naar Haaksbergen. De kerk is vanuit een kruisvormige plattegrond opgetrokken, waarbij de noklijnen van het schip en transept even hoog zijn. De zadeldaken zijn gedekt met leien en de gevels voorzien van steunberen. Aan de westzijde een toren met ingesnoerde torenspits, aan de oostzijde is het koor zeskantig afgesloten. Op de overgang van koor en schip is een gemetselde dakruiter geplaatst. In de voet van de toren de iets terug liggende entree onder spitsboog. De spitsboogvensters zijn voorzien van gekleurde glas-in-loodramen. De pastorie is door middel van een tussenlid verbonden met de kerk en heeft twee bouwlagen onder een samengesteld schildzadeldak met leien. In de voorgevel de entree in een portiek onder spitsboog en een erkertje. Aan de zijgevel een serre. De vensters zijn deels voorzien van glas-in-lood bovenlichten. Redelijk gaaf voorbeeld van een rooms-katholiek gebouwencomplex in een aan de Delftse School verwante bouwstijl, die kenmerkend is voor het oeuvre van de architect Sluymer. Als zodanig is het complex van architectuurhistorisch belang.
Een nieuwe parochie
Vanaf 1918 hadden enkele personen zich ingespannen een nieuwe parochie op te richten ergens tussen Haaksbergen en Hengevelde (Wegdam). Uiteindelijk werd Bernardus Johannes Wirtz in april 1926 door de aartsbisschop benoemd tot bouwpastoor van een kerk, die inderdaad gebouwd moest worden tussen beide genoemde plaatsen. De exacte locatie moest nog nader worden bepaald. Architect Johan Sluijmer (1894-1979) uit Enschede kreeg opdracht om een kerk te ontwerpen met 400 zitplaatsen, priesterkoor, toren en pastorie. Als kerkpatroon is gekozen voor de H. Isidorus van Madrid, belijder en patroon van de landbouwers.
Bouw en inwijding kerk
De kerk zou uiteindelijk worden gebouwd aan de kruising Goorseweg en Beckummerweg/Binnenveldweg. Op 20 februari 1927 werd de eerste steen gelegd. In het boekje ‘Toen de Hoeve er was en hoe het verder ging’ staat hierover de volgende anekdote: “De plechtigheid vond plaats in een hevige sneeuwstorm, maar de meeste mensen bleven hiervoor niet thuis. Dit wilden de toekomstige Hoevenaren meemaken. Het al opgerichte kerkkoor, dat vele avonden had geoefend, trad nu voor het eerst op naar buiten. Zij zongen “Aan u o Koning der eeuwen”. Iedereen bibberde van de kou, maar menig koorlid trilde nog eens extra van de zenuwen.”
De H. Isidoruskerk werd uiteindelijk op 27 september 1927 ingewijd door de toenmalige aartsbisschop van Utrecht, Mgr. H. van de Wetering.
Parochiegrens
Het grondgebied van de nieuwe parochie beslaat deels de vroegere buurschappen Eppenzolder, Holthuizen en Boekelo. Om na-ijver te voorkomen wordt gekozen voor een geheel nieuwe dorpsnaam: St. Isidorushoeve. Dit besluit is met-name desastreus geworden voor de naam van de buurschap Boekelo. Boekelo hoorde tot 1927 in zijn totaliteit tot de parochie Wegdam. In 1927 werd de buurschap gesplitst. Het gebied tussen de Isidoruskerk en de Stegenhoekweg-Korteroelefsweg kwam bij de Parochie St. Isidorushoeve. Het deel hierachter (de Stegenhoek) bleef bij Wegdam (Hengevelde). De naam Boekelo, als Haaksbergse buurschap, is sindsdien in onbruik geraakt. In dezelfde tijd ontstond er onder Enschede, dankzij het zout en de textiel, een dorp met dezelfde naam. Dit Boekelo, een deel van de buurschap Usselo, is vernoemd naar de Hof te Boekelo.
Bewoners pastorie
St. Isidorushoeve heeft vanaf 1927 vier eigen parochiepriesters gehad, die ieder tijdens hun pastoraat de pastorie bewoonden. Dit waren achtereenvolgens:
– 1927-1938 pastoor Bernardus Johannes Wirtz (1883-1961)
– 1938-1958 pastoor Albertus Bouwmeester (1895-1958)
– 1958-1974 pastoor Gerardus Johannes Woertman (1903-1990)
– 1974-1988 pastoor Johannes André Degger (1920-2015).
Jong kerkdorp bijna eeuwling
St. Isidorushoeve is dus een jong kerkdorp en bijna 100 jaar geleden ontstaan rond de nieuw gebouwde parochiekerk. Drie historische buurschappen komen in de huidige kern bij elkaar: Boekelo (kant Hengevelde), Eppenzolder (oostkant) en Holthuizen (zuidkant). Sinds mensenheugenis was er de Boekeler school, een markeschool voor de boerenkinderen uit de omgeving. Op de kadasterkaart uit 1832 zien we een enkel boerenerf, zoals Polman, Boonk, Vaanhold en Hannink. Ten westen van de weg van Haaksbergen naar Goor strekken zich diverse veldgronden uit, waaronder het Kolderveld. Deze grond bestond uit heide, zogenaamde woeste grond, die toen nog markegrond was. Tussen de huidige kern en Hengevelde was het eigendom van de marke Boekelo en richting Haaksbergen van de marke Holthuizen & Eppenzolder/Stepelo.
Na de markeverdelingen in het midden van de 19e eeuw begon het landschap te veranderen. Rond 1890 zijn de voormalige markegronden grotendeels ontgonnen. Het gebied dat de huidige kern omvat begint dan bewoond te raken. Het eerste huis is gesticht. Het betreft het plaatsje ‘De Vos’ (nu Goorsestraat 171) en er is een windkorenmolen gebouwd, de Kolderveldsmolen. Het zou nog tot 1927 duren voordat er sprake was van een kern. Na de bouw van de kerk ontstond er al snel bedrijvigheid. De familie Dwars verplaatst haar verderop gelegen café aan de Goorsestraat 245 (nu Winkelhuis) naar nieuwbouw met winkel tegenover de kerk. De familie Groothuis, schenkers van de grond waarop de kerk staat, bouwt naast de kerk eveneens een café annex winkel en maalderij. Er ontstaat vervolgens een lintbebouwing langs de Goorseweg met verschillende winkels en bedrijfjes. Deze bebouwing ligt vanouds in Holthuizen, een naam die bij adresseringen na 1930 nog wordt gebruikt. Zo had smid Vogt het adres C 177, later Goorscheweg 199 te Holthuizen. Pas later kwam de naam St. Isidorushoeve in omloop.
Op het hoogtepunt telde het dorp drie cafés, vijf kruideniers, twee bakkers, een schoenmaker, een kleermaker, twee smeden/fietsenmakers en drie maalderijen.
MIP-fotoserie
Het Monumenten Inventarisatie Project