Foto van de week 27 december 2021 - 2 januari 2022

ANSICHTEN afl. 160 Haaksbergen, Enschedesestraat

Deze kaart van de Enschedesesestraat, nu Ruisschenborgch met op de voorgrond de Blankenburgerstraat, werd in 1952 gepost voor de familie Meijer in Oost-Voorne. De ansicht is een uitgave van Boekhandel v.d. Broek & Adolfs aan de Markt. De Meijers kregen de post van hun “pa en mam”. Deze schrijven:
“Beste L en G. Hier nog een kaart met Ulebelt er op. Ik had de andere al weg, toen ik deze zag. Ze waren nieuw, pas gemaakt. Donderdag maken we tocht door Twente. Gisteren naar Neede geweest. Groeten voor jullie van Joh. en Riek; hebben twee aardige kinderen. Zaterdagavond komen Grijsen en zijn vrouw. Aardige foto gezien van [Sergevin??] Hart. gr. Pa en Mam.”
Met ‘Ulebelt’ bedoelden de schrijvers de woning van de familie Ulenbelt aan de linkerkant van de Ruisschenborgh, waarover straks meer. De Enschedesestraat begon in die tijd nog bij het Notarishoes aan de Markt. Wat we nu kennen als het straatje de Ruisschenborgh was tot bijna 40 jaar terug nog onderdeel van een drukke verkeersweg. Dit veranderde pas toen Haaksbergen met de aanleg van de Mr. Eenhuisstraat een echte centrumring kreeg. Omstreeks 1982 werd dit deel van de Enschedesestraat tot Ruisschenborgh hernoemd en kreeg het tracé Benninkstraat-Sterrebosstraat de naam Blankenburgerstraat.

PANDEN LINKS
Van links naar rechts zien we: OLS "Dorp" en boven het dak uitstekend de toren van de Hervormde Kerk, pand Ruisschenborgh 6-8 en het hoge dak van de villa Markt 8 alias het pand Grooters.
Openbare Lagere School "Dorp".
De school werd in het voorjaar van 1924 geopend als vervanger van de oude school op de Markt. De nieuwe school was een creatie van architect W.K. de Wijs uit Enschede. De school kende in 1952 nog een fraai toegangshek. De omheining van het schoolplan wijkt af van het latere beeld, waarbij de gemetselde poeren zijn ingekort en het tussenstaande metalen hekwerk is verdwenen. In de periode 1925-1956 bood het schoolgebouw ook onderdak aan de openbare ulo (uitbreid lager onderwijs).

Ruisschenborgh 6-8
Na de school volgt de woning van de familie Ulenbeld, de helft van een dubbel woonhuis. Het pand, nu Ruisschenborgh 6-8, werd in 1916 door architect A.G. (Arend) Beltman ontworpen als ‘dubbel woonhuis aan de Enschedesestraat’. Opdrachtgever was de firma D. Jordaan en Zonen. De woningen waren bestemd voor personeel. De bouwtekening van het huis is bewaard gebleven en te raadplegen in het Historisch Centrum Overijssel te Zwolle. Het maakt onderdeel uit van het archief van de ‘Koninklijke textielfabrieken D. Jordaan en Zonen N.V. te Haaksbergen 1866-1970’. In 1917 werd het nieuwe pand door het Kadaster opgemerkt en als ‘twee huizen en erf’ ingeschreven in de Kadastrale legger. Het was toen geen eigendom van de firma Jordaan, maar van twee leden van de familie Jordaan, ieder voor 50 %. Dit waren de fabrikant D.B.H. (Derk) Jordaan, de stichter en bewoner van villa Jordaan aan de Spoorstraat en de fabrikante Hendrika Companjen, weduwe van Jan Herman Wisselink. Zij woonde aan de Oostenstraat in de villa die later als gemeentehuis in gebruik werd genomen (in 1964 maakte dit pand plaats voor het in 2010 gesloopte postkantoor). De neven Derk Jordaan en Jan Herman Wisselink waren enkele jaren de leidende figuren binnen de fa. D. Jordaan & Zonen. In latere jaren kwam het eigendom van het pand wel op naam van de firma D. Jordaan en Zonen te staan. Deze zou tot 1970 eigenaar blijven, waarna beide woningen werden verkocht.
De beide woningen werden vanaf september 1916 voor het eerst verhuurd en bewoond. De eerste bewoner van nr. 8, het deel dat op deze foto is te zien, was de familie Lansink-Westenberg, die hier tot april 1922 bleef wonen. Zij werden achtereenvolgens opgevolg door de families Bokhove-van den Berg (1922-1924), Nijland-Elferink (1924-1926) en vanaf 1926 Brummelman-Mengerink. Het laatste echtpaar vertrok in 1932 naar de Molenweg. Jan Brummelman werd in dat jaar hoofd van het GEB. In 1932 werd de familie Ulenbelt de nieuwe bewoner van A 59, later A 72 oftewel Enschedesestraat 8 en deze familie zou voor langere tijd blijven. Gerhardus Hendrikus (Hendrik) Ulenbelt (1903-1987) was meer dan 40 jaar kantoorbediende bij Jordaan, laatstelijk als chef van de voorcalculatie. De familie Ulenbelt kocht het pand omstreeks 1970 en is nog altijd eigenaar.
De eerste bewoner van pand nr. 6 was de familie Claus, die in 1917 alweer vertrok. Daarna volgde tot in 1918 de familie Stijntjes. Zij werden opgevolgd door de familie Van Tongeren-Greve, die in 1920 naar ‘de Dom van Munster’ aan de Oostenstraat verhuisde. In 1920 vrstigde de familie Frölich-Wonnink zich op A 55a. De ouders Wonnink-Deunk kwamen enkele maanden later ook op dit adres wonen en overleden hier. Het adres wijzigde later achtereenvolgens in A 58, A 71 en Enschedesetraat 6.

Fundering oude fabriek
Zowel de ondergrond van de school als die van de dubbele woning maakten deel uit van het terrein waar in de 18e eeuw het huis De Ruisschenborgh stond. Omstreeks 1820 werd dit statige huis gesloopt. In 1861 werd hier de stoomweverij van Jordaan gebouwd. Deze fabriek werd in 1898 door brand verwoest, waarna er een nieuwe fabriek bij het spoor verrees. Het terrein is daarna lang niet bebouwd geweest. Er was zelfs een tijdje een tennisbaan. In 1916 werd een kleine hoek bebouwd waarop de dubbele woning verscheen. In 1922 besloot de gemeenteraad de overige grond van ‘Jordaan’ aan te kopen voor de bouw van een openbare school, die zoals gezegd in 1924 werd geopend (O.B.S. Dorp). De aannemer had zich lelijk verkeken op dit werk. De fundering van de oude fabriek zat namelijk nog in de grond. Ook bij de verbouw in 2006 van Ruisschenborgh 6 kwamen sporen van het ketelhuis van Jordaan aan het licht.

PANDEN RECHTS
Van links naar rechts zien we: de Pancratiuskerk, Markt 7 alias het Notarishoes, de synagoge, woning Ruisschenborgh 5, werkplaats/schuur, woningen Ruisschenborgh 9 en 11 en de bank Jordaan.

Bank Jordaan en Markt 7
Rechts de bank Jordaan uit 1923. Het oorspronkelijke pand werd ontworpen door J. Kloppenburg. Opdrachtgever was Derk Jordaan FJzn., die aanvankelijk boomkweker was. Het bankgebouw was in 1929 en 1936 uitgebreid. In de bovenwoning woonde de familie Westendorp-van Tongeren. Barend Westendorp (1898-1987) was aanvankelijk procuratiehouder van de Bank Jordaan en vanaf 1948, bij de overgang naar de Twentsche Bank nv, directeur. Bankier Derk Jordaan woonde in het pand Markt 7, nu het Notarishoes. Jordaan woonde hier tot eind 1933 en vertrok toen met zijn vrouw naar Enschede, waar hij aan de Hengelosesestaat een fraaie woning met de naam ‘De Kolk’ betrok. Zijn oude woning werd voortaan woning en kantoor voor achtereenvolgens de notarissen Berendsen (overleden in 1955) en Derkman. De naam Notarishoes is daarmee meteen verklaard.

Sjoel
Voor het natarishoes is de synagoge uit 1828 herkenbaar met aan beide zijden een muurwerk. Tussen de Haaksbergse sjoel (synagoge) en de Bank Jordaan staan in 1954 drie woningen en een schuur. Tot 1934 stond er op plek van de achterste woning met schuur een boerenschuur met dubbele kap. Deze was eigendom van de familie Jordaan en diende in de 19e eeuw mogelijk als opslagruimte voor de fabriek aan de overkant. Tot de sloop diende een deel van de schuur tot bergplaats van verschillende groenten en fruit en een ventwagen met toebehoren. In 1933-1934 ontwikkelde de familie Jordaan hier drie bouwkavels.

Enschedesestraat 5 en 7
De achterste woning, naast de synagoge, werd in 1933 gebouwd voor de familie Wilmer-Scholten. Het kreeg het adres Enschedesestraat 5. Gerhard Wilmer, die in Buurse werd geboren, was kuiper en timmerman van beroep. Een deel van de woning werd gebruikt voor inwoning van kostgangers. Zijn dochter Annie heeft hier voor haar huwelijk een tijdje een naaiatelier met hoedenwinkel. Omstreeks 1973 werd het pand verkocht aan de gemeente Haaksbergen. Het huis werd tijdelijk gebruikt voor muziekonderwijs en enkele jaren na de bouw van het toenmalige nieuwe gemeentehuis gesloopt. De naast staande schuur had het adres Enschedesestraat 7 en deze werd vanaf 1935 door Wilmer verhuurd aan W.H. (Herman) Hilderink. Deze was in die jaren een bekende motorcoureur. Hij was rijwiel- en motorhersteller en handelde in motoren. Vanaf 1945 werd de schuur verhuurd aan Hermans broer Gerhard Hilderink, die hier zijn eigen rijwiel- en brommerzaak begon. In 1969 verkocht Wilmer de schuur of werkplaats, zonder ondergrond, aan de firma Hilderink, op voorwaarde dat deze voor 1970 afgebroken zou zijn.

Woningen Enschedesestraat/Ruisschenborgh 9 en 11
Ruisschenborg 9 werd in 1934 gebouwd in opdracht van de ongehuwde gezusters Klaassen. Het huis is ontworpen door G. Nijhuis. In 1952 werd het pand verkocht aan het bedrijf Odink en Koenderink en kwam hier het gezin van de elektrotechnicus Frans Kruip te wonen.
Ruisschenborgh 11 werd eveneens gebouwd in 1934 onder architectuur van A. Kluit uit Enschede. Opdrachtgever was Arnold Leppink, verkoopleider en procuratiehouder bij Jordaan. Hij was gehuwd met Alie Feenstra. Het echtpaar Leppink bewoonde het pand tot 1960 en werden opgevolgd door het gezin van hun zoon Jan, die eveneens een leidinggevende functie bij Jordaan bekleedde. In 1974 werd de woning verkocht aan het echtpaar Grunnekemeijer-Slippens, dat hier tot in 2011 woonde.

Bronnen:
-Bevolkingsregisters, Kadastrale Leggers, Familiearchief Wilmer, Archief Jordaan in het HCO, Historie van Haaksbergen deel III, Aold Hoksebarge en krantenartikelen.

Foto afkomstig van de Facebookpagina Oud-Haaksbergen: https://www.facebook.com/groups/171140093245568, geüpload met commentaar door Eric Ooink van de Historische Kring Haaksbergen