Foto van de week 11-17 oktober 2021

ANSICHTEN afl. 150 Haaksbergen, Bosch Lankheet

Dit kaartje werd in 1949 door ene Betty gepost voor Elly Visser uit Barendrecht. De fotograaf stond op de toen nog onverharde Oliemolenweg en keek in de richting van de Lankheterbrug. De boerderij hierachter is vernoemd naar deze brug, namelijk erve Bruggert en daarover gaat het onderstaande verhaal.

Erve Bruggert in Langelo
Geschiedenis van een boerderij bij de brug
Erve Bruggert aan de Scholtenhagenweg 46 (voorheen Langelo Langelo B 205 en daarvoor B 127) heeft haar naam te danken aan de Lankheterbrug, de brug over de Buurserbeek naar Het Lankheet. Bruggert was oorspronkelijk een deel van het erve de Maat of Materij. Dit erf werd voor het eerst in 1602 genoemd in het Verpondingsregister van Twente. Het was een katerstede en daardoor dus geen volledig gewaard erf in de marke Langelo. Samen met de katersteden Bloemena (Weerninksweg 16) en Hasselt (Korenmolenweg 1) had de Maat 1 waarrecht in de marke en dit is ook tot het einde van het bestaan van de marke (1862) zo gebleven. Het hebben van een waarrecht betekende dat de eigenaar van het erf stemrecht had in de marke en zo mocht meebeslissen over zaken die over het beheer van de gemeenschappelijke markegronden (veelal heide- en vennen) gingen.
Vroegste geschiedenis en eigendom

De Materij viel kort na 1700 in drie delen uiteen, namelijk Maat of Kamerboer (fam. Bauhuis, Aaftinksweg 21), de Zandboer (oorspronkelijk Sandersgaarden of Sandersboer, nu fam. Ter Huurne, Aaftinksweg 25) en Bruggert.
Bruggert is niet de oudste benaming voor het erf. Oorspronkelijk werd het de Evershoek ‘als liggende bij de Brugge’ genoemd. In 1739 stond hier al een huis dat in 1741 op een openbare veiling werd gekocht door Hendrika Lansink. Haar erfgenaam verkocht de boerderij in 1771 aan Hendrikus (Nikus) Aaftink, overleden in 1792. Zijn weduwe Jenneken Meijerink hertrouwde in 1793 met Herman Elferink alias Herman Bruggert. Zijn nakomelingen zijn nog altijd eigenaar van erve Bruggert.

De eerste bekende eigenaren en bewoners.
De Evershoek was in de 17e eeuw nauw verbonden met de geschiedenis van boerderij De Oppasser (Assinkweg 14), op het huidige landgoed Het Lankheet.
De eerst bekende bewoner van ‘de Evershoek’ is Hendrika (Henrica) Lansink alias Danen, geboren circa 1705 te Langelo op ‘De Oppasser’ (dat ook de naam Danenhut had). Hendrika is op 4 maart 1759 te Haaksbergen overleden. Zij wordt met Pasen 1738 als lidmaat aangenomen in de Nederduits Gereformeerde kerk van Haaksbergen (de voorloper van de huidige Protestantse kerk). In het lidmatenboek staat ze vermeld als ‘Hendricka Lansinck, anders Danen’.
Hendrika kocht op 2 december 1741 op een openbare veiling een deel van het erve de Maat of Materij te Langelo, dat toen de Evershoek en nu Bruggert wordt genoemd. Zij leende hiervoor 175 gulden van Roelof Klein Langelo. Op het moment van aankoop was Hendrika nog ongehuwd. Als vrouw was ze wettelijk niet gerechtigd tot deze koop. Onder meer haar stiefvader Sander ten Broeke op ‘De Oppasser’, trad bij deze aankoop op als voogd.
Hendrika huwde na 1741 met Gerrit Steenberg, welk huwelijk kinderloos bleef. Bij de Volkstelling van 1748 bleken zij op de Evershoek alias Bruggert te wonen. Zij staan dan vermeld als: ‘Gerrit Steenberg en vrouw een meysjen onder de 10 jaar van haar wijlen broeder’. Als pleegkind hadden zij Doora in huis genomen, de dochter van Hendrika’s broer, wijlen Daniël Lansink,.
In het brouwersboek van Ter Horst in de Zwaan bevindt zich een rekening van Gerrit Steenberg bij Lankheets Brugge. Hendrika is spinster en haar gesponnen garen blijkt door Ter Horst opgekocht te zijn. In de rekening staat haar spinloon vermeld. Op 4 maart 1759 is ze volgens diezelfde rekening verluid (klokken luiden na overlijden). De ‘noabers’ luidden de kerkklokken, waarna zij bij Ter Horst in het dorp op bier werden onthaald.
Na Hendrika’s dood bleek neef Daniel Lansink op erve De Oppasser de erfgenaam. In het debiteurenboek van Ter Horst in de Zwaan wordt de openstaande rekening van Gerrit Steenberg op 6 mei 1766 betaald door Daniel. Het lijkt er op dat zijn oom Gerrit op dat moment is overleden.

De Evershoek onder Daniel Lansink
In 1759 overleed Hendrika Lansink op de Evershoek. Volgens het register van de 50e penning maakte haar neef Daniel Lansink op 29 december van dat jaar bekend dat door het overlijden van ‘desselfs Moei Henrica Steenberg, geboren Lansink in dezen jaren voorgevallen op hem vervallen is ’t plaatsjen genaamd den Evershoek in de boerschop Langelo aan de Lankheeterbrugge’. Ondanks dat Daniel een boerderij erfde bleef hij de grond bij De Oppasser of Danen Hutte, dat eigendom van de marke Langelo was, pachten. De Evershoek verpachtte hij de eerste jaren aan Tone Bloemena. Deze blijkt op 8 april 1771 een pachtachterstand van 36 gulden te hebben.
Verkoop Evershoek voor financiering nieuw huis op erve De Oppasser
Inmiddels had Daniel Lansink de Evershoek in december 1770 van de hand gedaan. Op 3 januari 1771 geeft Henricus (Nicus) Aaftink in het register van de 50e penning aan dat hij ‘voor circa 3 weken heeft aangecoft van Daniel Lansink een huisje met een gaarden en stukje land de Brugge genaamt in Langelo voor 400 gulden’. Op 4 mei vond de overdracht plaats en werd deze verkoop gerichtelijk vastgelegd: ‘Daniel Lansink en Fenneken van Lochum verkopen voor 400 gulden aan Hendricus Aaftink en Hendrica Wilderink huisjen met het daarbij liggende land de Brugge genaamt in
Langelo’. Dezelfde dag lostte Daniel Lansink de lening van 175 gulden af, die zijn tante
Hendrika Lansink in 1742 had opgenomen bij de familie Klein Langelo, waarbij de Evershoek als onderpand diende. Een jaar later wordt duidelijk wat Daniel met de overgebleven gelden heeft gedaan. Op 20 mei 1772 zijn Daniel Lansink en zijn vrouw Fenne van Lochem, volgens de gerichtsprotocollen, 200 gulden schuldig aan de Gereformeerde Diaconie. Tot onderpand dient: ‘een nieuw opgebouwd huis in Langelo, staande op de gemeente met het daarbij liggend kampjen lands’. De resterende gelden uit de verkoop van de Evershoek bleken niet toereikend te zijn om een nieuwe woning op erve De Oppasser te bouwen. Daarvoor werd geld van de diaconie geleend.

De bewoningslijn op erve Bruggert
De oudste bewoners van ‘de Evershoek’ kwamen reeds aan bod. Het waren:

I Hendrika Lansink x Gerrit Steenberg 1741-1759

II Tone Bloemena 1760-1770
Vanaf de volgende generatie bewoners wordt de boerderij alleen nog Bruggert genoemd.

IIIa Hendrikus Aaftink x Jenneken Meijerink 1771-1792
Hendrik of Nikus Aaftink kwam vermoedelijk van het erve Aaftink (Aaftinksweg 7). Hij huwde met Jenneken MEIJERINK en kocht ‘de Evershoek in 1771. Nikus overleed in 1792.

IIIb Jenneken Meijerink x Herman Elferink 1793-1806
Jenneken, de weduwe van Nikus Aaftink, hertrouwde in 1793 met Herman Elferink uit Rekken. Deze werd, nadat hij landbouwer op ‘Bruggert’ werd, ook Herman Bruggert genoemd. Jenneken Meijerink is voor 1806 overleden.

IIIc Herman Elferink x Hendrika Brouwers vanaf 1806
Herman of Mannus Elferink hertrouwde in 1806 met Hendrika Brouwers. Van dit echtpaar stammen de huidige bewoners van ‘Bruggert’. Sinds Herman Elferink door vererving eigenaar is geworden is het erf niet meer in vreemde handen geweest. Uit dit huwelijk wordt o.a. geboren:

IV Gerrit Jan Elferink x Geertruida te Bembthuis
Gerrit Jan werd ca. 1808 geboren en huwde in 1839 met de dienstmeid Geertruida te Bembthuis uit Eibergen. Uit dit huwelijk o.a.:

V Hendrikus Johannes Elferink x Johanna Maria Ezendam
Hendrikus Johannes Elferink werd in 1852 geboren en is blauwverver en landbouwer op ‘Bruggert. Hij overleed er in 1910 en was sinds 1884 gehuwd met Johanna Maria Ezendam (1859-1942). Uit dit huwelijk o.a.:

VI Johanna Geertruida Elferink x Gerhardus ter Braak
Oudste dochter Johanna Geertruida Elferink, geboren in 1885 werd erfopvolgster op ‘Bruggert. Zij huwde in 1908 met Gerhardus ter Braak, geboren in 1885 te Hoonte (gemeente Neede, parochie Rietmolen) op 'Broak' aan de Kieftendijk. Gerhardus was fabrieksarbeider en landbouwer op 'Bruggert'. Hij overleed in 1963 te Haaksbergen ten gevolge van een tragisch ongeval. Zijn vrouw overleed in 1972.
Uit het huwelijk worden negen kinderen geboren:
1. Mina (1908). Gehuwd met Johan Lankheet (van de Jager). Zij woonden in Rekken.
2. Johan (1909). Gehuwd met Trui Wolferink (’n Knoop). Zij woonden op ‘de Demmer’ aan de Demmersweg. Johan is melkrijder en landbouwer.
3. Gerard (1912) is melkbezorger met paard en wagen. Gehuwd met Leida Wijlens. Zij woonden aan de Scholtenhagenweg 19.
4. Hanna (1914). Gehuwd met Herman Wijlens. Zij woonden aanvankelijk aan de Eibergscheweg, later ‘op Bruggert, B 205 en uiteindelijk aan de Twijnerstraat.
5. Hendrik (1915). Gehuwd met Siena Kleinsman. Hendrik werd door zijn huwelijk landbouwer op ‘de Klompenmaker’ of ‘Metselaar’ aan de Eibergsestraat in Langelo.
6. Dina (1917). Gehuwd met Theo Slotman. Woonden aan de Pastoor Wienholtsstraat.
7. Marie (1919). Gehuwd met J.Th.H. van Sark. Zij woonden in Neede.
8. Herman (1920). Herman werkte bij de melkfabriek en later bij de TKF. Gehuwd met Betsie Keizers. Zij woonden aan de Maatweg in De Veldmaat.
9.Grada (1923). Wederom werd een dochter erfopvolgster op ‘Bruggert’, zie VII.

VII Grada ter Braak (1923-2002) gehuwd met Jan Wijlens (1917-2002).
Jan Wijlens was geboren op ‘de Stökk’ in Langelo en was een broer van zijn zwager Herman Wijlens. Jan en Grada Wijlens-ter Braak zetten de bewoningslijn voort op ‘Bruggert’. Zij kregen drie kinderen: Truus, Gerdie en Bennie. Erfopvolger werd voor de derde keer op rij een dochter:

VIII Truus Wijlens x Hannie Kleinsman
Zij hielden een varkenshouderij op erve Bruggert. Omstreeks 2002 ‘toverden’ zij het landbouwbedrijf om in het tegenwoordig alom bekende ‘(appartementen)hotel erve Bruggert’.

IX Hans-Jurgen Kleinman x Claudia Morssinkhof.
Vanaf Hendrica Lansink in 1741 vertegenwoordigen zij met hun kinderen de 9e en 10e generatie bewoning op erve Bruggert.

Foto afkomstig van de Facebookpagina Oud-Haaksbergen: https://www.facebook.com/groups/171140093245568, geüpload met commentaar door Eric Ooink van de Historische Kring Haaksbergen