Foto van de week 12-18 juli 2021

Ansichten afl. 137 Haaksbergen 1188-1988

In 1988 vierde Haaksbergen het 800-jarig bestaan. Het was een jaar vol activiteiten en festiviteiten, die van grote promotionele waarde voor de gemeente Haaksbergen zijn geweest. Velen zullen hier goede herinneringen aan hebben. Tijdens dat jaar is deze serie ansichtkaarten met tekeningen van Theo Schildkamp uitgegeven. De onderwerpen zijn direct herkenbaar, hoewel hij bij de verdere inkleuring van het geheel ook zijn fantasie de vrije loop heeft gelaten.

1188-1988 Hoe zat het ook weer?
In 1180 trouwde erfdochter Regenwice van Diepenheim met graaf Hendrik van Dalen, die zo de nieuwe heer van Diepenheim werd. Zij resideerden op kasteel Diepenheim dat toen achter het huidige Huis Diepenheim was gelegen. In het jaar 1188 stelde hun huiskapelaan Everhardus een lijst samen van hun eigendommen en bezittingen. Daarin werden ook hun goederen vermeld in de parochie Hockesberghe, zoals Haaksbergen toen werd geschreven.
Het jaartal 1188 wordt aangehouden als (op dit moment) oudst bekende schriftelijke vermelding van Haaksbergen. We laten de geschreven historie dan ook in dat jaar beginnen. Uiteraard bestond het dorp Haaksbergen toen al en waren vele van de oudste boerenerven toen al aanwezig. De tijd voor 1188, dus de tijd voor de eerste schriftelijke vermelding, noemen we de Haaksbergse pre-historie.
De toenmalige Rijksarchivaris in Overijssel, mr. E.D. (Evert) Eijken (1929-2003), schrijver van diverse archiefinventarissen en het Compendium van het Overijsselse Recht vóór 1811, dat na zijn plotselinge dood verscheen, stuurde op 30 januari 1986 een bevestiging van deze oudste vermelding van ons dorp naar het college van B & W. Haaksbergen kent geen stadsrechtsverlening en dan is het hanteren van de oudst bekende vermelding geen onlogische aanzet voor jubileumactiviteiten. Eijken: “De herdenking zou er dan een worden van 800 jaar bekende historie van uw dorp, aangezien het ontstaan ervan voorgoed in de nevelen van de prehistorie ligt verscholen.”

Stichting Haaksbergen 800 jaar
Om de festiviteiten in het jubileumjaar 1988 in Haaksbergen te organiseren werd de “Stichting Haaksbergen 800 jaar” opgericht . In de raadsvergadering van woensdag 25 juni 1986 werd een voorstel inzake de viering aan de raad voorgelegd. De raad stemde met dit voorstel in en stelde ook een garantiekrediet van 100.000,- gulden beschikbaar. Op 3 oktober 1986 werd bij notaris Mr. H.J.M. Derkman de stichtingsakte getekend. Het bestuur bestond uit 14 personen, die allen op persoonlijke titel waren aangezocht.

Serie Twente: mooi en goed
Ook illustrator en publicist Theo Schildkamp droeg zijn steentje bij en werkte voor het goede doel mee aan een serie ansichtkaarten die de naam “Twente: mooi en goed!” kreeg. Het betrof tekeningen van de bekendste monumenten uit onze gemeente. Op de achterkant van de kaarten staat het logo van de stichting “Haaksbergen 800”. Schildkamp voorzag elke tekening van een passende tekst. Deze teksten zijn als volgt:

Kerktorens Haaksbergen
Wat is mooier? Haaksbergen, gezien vanaf een hoge es, terzijde van Buurse. In de blauwe verte de toren van de Pancratiuskerk, flink terzijde gestaan door het kerkgebouw van de Nederlands Hervormde Gemeente.
De Korenbloem
Achtkantige bovenkruier, die het jaartal 1798 draagt. Bij de Haaksbergers bekend als ‘de korenmolen’, of mooier: als molen ‘De Korenbloem’.
Bommelas
Verscholen en vergeten. De ‘Bommelas’. Een eeuw geleden gebouwd. Nu het symbool van hoe Twente was. Waarom de naam? Simpel: de eerste bewoners van het boerderijtje maakte gebruik van een krakkemikkig wagentje, schommelend en bommelend. Vandaar!
Watermolen
Meer dan vier eeuwen oud. De ‘dubbele’ watermolen van Haaksbergen. Bekend als de ‘Oostendorpermolen’. Geheel opgeknapt nu: een face-lift van jewelste!
Theo Schildkamp woonde in de periode 1986-2001 op landgoed Het Lankheet, waar hij zijn intrek had genomen in het boerderijtje Koortskotten aan de Veddersweg, waar voorheen de familie Spikker woonde. Wekelijks verscheen zijn rubriek Buiten Leven, een prachtige serie natuurimpressies, in de toenmalige Twentsche Courant. In 2001 vertrok de familie Schildkamp naar Frankrijk.

Sporen van Haaksbergen 800
Naast goede herinneringen in het collectieve geheugen van de inwoners die het hebben meegemaakt kom je bij een rondje Haaksbergen nog diverse sporen uit het jaar 1988 tegen. Maar ook in menig boekenkast zullen enkele publicaties uit dat jaar te vinden zijn. In 1989 gaf de Twentsche Courant in opdracht van de Stichting Gemeenschappelijke Bibliotheek Haaksbergen de bundel “Haaksbergen 800, 1188-1988; een boek vol herinneringen uit”. Het gaat hier om een samenvatting van artikelen rond het feestjaar 1988, die verschenen in de Twentsche Courant en de Haaksberger Koerier en dat boekje hielp mij met de volgende opsomming:

• Begin 1988 verscheen het boek “Haakbergen voor en na 1188” door W.E. ten Asbroek. Van dit populaire boek zijn (in twee drukken) maar liefst 5000 exemplaren gedrukt!
  - Op bevrijdingsdag 1988 verscheen het boek “Onder de Marktlinde; Haaksbergenaren aan de praat”, een uitgave van de Stichting Gemeenschappelijke Bibliotheek Haaksbergen.
• Het textielmonument aan de Mr. Eenhuisstraat, een kunstwerk van Rino Perdon uit Kampen herinnert ons aan de vroegere florerende textielindustrie. Het werd in de zomer van 1988 onthuld.
• Park Scholtenhagen werd verrijkt met de portretbuste van Willem Hendrik Jordaan van de kunstenaar Norman Burkett uit Enschede.
• Tijdens de tentoonstelling over de schilder Herman van der Haar (1867-1938) in de toenmalige expositieruimte Achterom (nu onderkomen HKH) schonk het oud-Eerste Kamerlid Rudolf (Ruud) Eijsink (1918-1992), een nazaat van de Eijsinks van hotel de Moriaan, het schilderij ‘Pieperslina met hondenkar’, dat Van der Haar schilderde toen hij eind 19e eeuw bij de Moriaan logeerde en waarmee hij kennelijk ook zijn verblijfskosten heeft betaald….. Het schilderij werd geschonken aan de Haaksbergse gemeenschap en is tegenwoordig in één van de ruimten van het onderkomen van de Historische Kring te bewonderen.
• In maart 1988 kreeg Haaksbergen zijn ‘Glazen Bos’ van het duo Koopman en Bolink. De bedoeling was dat het bos tijdelijk, in het kader van Haaksbergen 800, geplaatst zou worden, maar later werd besloten het aan te kopen, waarna de bomen in 1992 opnieuw werden ‘geplant’.
• Haaksbergen kende zeven marken. In elke marke werd tijdens Boomfeestdag een boom geplant op een historisch erf dat net als Haaksbergen zelf op de goederenlijst van Diepenheim uit 1188 genoemd staat. Een aantal van deze bomen zijn nog in leven.
• De gemeentelijke bloembakken bij de entrees van het dorp in de vorm van het pentagram van het gemeentewapen dateren uit 1988 (inmiddels zijn de houten palissaden vervangen door beton).
• In januari 1989 bood de stichting Haaksbergen 800 de gemeenschap een gedenkteken aan in de vorm van een herinneringsplaquette op een grote veldkei, die nu op de Markt in het gras aan de noordkant van de Pancratiuskerk ligt. De plaquette werd onthuld door burgemeester Gabor en Martin Odink, de voorzitter van het stichtingsbestuur, die afsloot met de woorden: “Haaksbergen is omhoog gestuwd en daar zijn we trots op”.
• Haaksbergen gaf zichzelf vanaf 1988 de naam Ster in Twente.
• Uitvloeisels van het jubileumjaar zijn verder het organiseren van de jaarlijkse meimarkt, het sportief weekend in september en de kerstmarkt. 

Foto afkomstig van de Facebookpagina Oud-Haaksbergen: https://www.facebook.com/groups/171140093245568, geüpload met commentaar door Eric Ooink van de Historische Kring Haaksbergen