Foto van de week 14-20 juni 2021

Ansichten afl. 133 Groeten uit Buurse

Deze twee bijna dezelfde kaarten, van het type vijfluik, werden omstreeks 1955 op de markt gebracht door uitgeverij Real uit Enschede. De bovenste ging in 1959 op de post voor mevrouw Gond uit Breda, de onderste was in 1958 bestemd voor mejuffrouw Duin in Maarn.

Den Broam
In het midden Natuurvriendenhuis Den Broam aan de Alsteedseweg 73. Dit is één van de natuurvriendenhuizen van het Nivon (voluit: Nederlands Instituut voor Volkontwikkeling en Natuurvriendenwerk). Het gastenhuis Den Broam kent 13 kamers en 32 bedden en heeft naast een grote een kleine zaal en een serre. Het huis ligt midden in het bos op een eigen natuurterrein, waarachter de Buurserbeek stroomt.
Het Nivon is van oudsher verbonden met de Nederlandse arbeidersbeweging. Het komt voort uit het Instituut voor Arbeidersontwikkeling (IvAO), dat in 1924 werd opgericht. In 1928 voegde de Nederlandse Arbeiders Reis Vereniging (N.A.R.V.) zich bij het IvAO. In hetzelfde jaar werd het eerste Nederlandse natuurvriendenhuis opgericht. Dat was Krikkenhaar in Bornerbroek. Ook het beheer van lange afstandswandelpaden en streekpaden werd een taak van het Nivon.
De oorsprong heeft ‘Den Broam’ aan het einde van de jaren 20 van de vorige eeuw, toen enkele jonge leden van de N.A.R.V.-afdeling Enschede, regelmatig in Buurse kampeerden. Enkele leden wilden in Buurse een klein vast verblijf hebben. Daarvoor moest een terrein gehuurd worden, maar dat kostte geld. Het waren de “crisisjaren”. In 1929 begon men met allerlei acties om aan financiële middelen te komen. Toen deze groeiden werd uitgekeken naar een geschikt terrein. Het werd het huidige terrein, dat fraai gelegen is aan de Buurserbeek en bereikbaar via de Alsteedseweg, tegenover boerderij De Helle. Het terrein was eigendom van de familie Hesselink van boerderij De Braam (’n Broam) aan de Alsteedseweg 46. Jan Willem Hesselink alias Broam Willem verhuurde het terrein, omschreven als dennenbos, voor 25 jaren met recht op koop, voor 50 gulden per jaar aan de natuurvrienden. Men kon hier de eerste jaren een tent opzetten. Kort hierop werd van dezelfde eigenaar een aangrenzend terrein gehuurd voor 100 gulden per jaar, waarop een speelweide werd gerealiseerd. Door een architect werd een gebouw ontworpen. De kosten werden geraamd op zo’n 1250 gulden. Het grootste deel hadden de natuurvrienden zelf inmiddels bijeen gespaard. Het overige werd geleend.
Op 14 mei 1931 ( Hemelvaartsdag) werd het gebouw geopend. Het was er nog erg primitief. Er waren geen bedden en wassen deed men buiten bij een pomp. Slapen deed men op stro. Al snel bleek ook de belangstelling in het westen van het land groot en werd het gebouwtje te klein. Om geld bijeen te brengen voor een groter gebouw werden aandelen van 50 gulden uitgegeven, met rente. De heer G.J.P. van Heek in Buurse, fabrikant van textielfabriek Schuttersveld, kocht de eerste 10, gevolgd door verschillende vrienden en kennissen die er een of twee kochten. Het nieuwe gebouw werd begroot op 6.000 gulden.
In 1934 was de kleine kampeerhut uitgebreid tot het grote Den Broam. Omstreeks 1956 werd er op het perceel een recht van opstal gevestigd door de Stichting tot Exploitatie, Onderhoud en Beheer van Natuurvriendenhuizen en Kampeerterreinen in Nederland te Amsterdam. Kort hierop werd het oorspronkelijke oude gedeelte van het gebouw afgebroken en herbouwd. Voor 2001 verkreeg de Stichting het volledig eigendom van de familie Hesselink. Vanaf 2004 is de Stichting Natuurvriendenhuizen en –kampeerterreinen de eigenaar.

De Koekoek
De boerderij op de kaarten is ‘De Koekoek’ aan de Buurserstraat 208. We zien de achtergevel voor de verbouwing, waarbij de boerderij richting de straat werd verlengd en er meer koeien in de stal pasten.
Boerderij De Koekoek behoort tot de buurschap Buurse, ondanks dat het erf vanuit Haaksbergen komend aan de Haaksbergse kant van de Koekoeksbrug ligt. Vanaf 1860 werd de gemeente administratief ingedeeld in wijken die een letter kregen. De adressering van een pand werd toen gekoppeld aan de wijkletter. Wijk F viel gelijk met de historische buurschap Buurse. Erve De Koekoek kreeg het adres F 1.
Opvallend is dat Buurse drie boerderijen kent met een vogelnaam. Naast De Koekoek zijn dat De Doeve (de Duif) aan de Duifweg en de Kiewit (Kievit) aan de Meijersgaardenweg. Hoe deze namen in Buurse ontstaan zijn vertelt ons de overlevering: “De Doeve, de Koekoek en de Kiewit zouden in de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), tegenwoordig veelal de Nederlandse Opstand genoemd, namen van voorposten zijn geweest voor de Staatse soldaten”. Een voorpost is een vooruitgeschoven militaire uitkijkpost, die als doel heeft om de troepen of een grenslijn of grenslinie op tijd te waarschuwen voor een vijandelijke (verrassings)aanval. Vermoedelijk dateren de namen van deze posten van na 1626. Toen de Staatsen in dat jaar Oldenzaal bezetten kwam heel Twente in Nederlandse handen. De Spanjaarden vormden vanuit Groenlo en het Munsterland nog steeds een bedreiging voor de Staten van Overijssel en daarom werd op de Braam een garnizoen of bewakingscorps gelegerd, de “Corps de Garde”. Een feit is dat de namen van deze mogelijk voormalige voorposten als erfnamen pas ruim na de Tachtigjarige Oorlog in gebruik zijn geraakt.
Boerderij De Koekoek is een 18e eeuwse afsplitsing van het erve De Keuper (ook Koopers genoemd), dat meer richting Buurse, in de driehoek Haaksbergerweg-Munsterdijk en Hofweg, heeft gelegen en in 1894 is afgebroken. De Koekoek was tot 1803 eigendom van de boer op De Keuper. In februari dat jaar overleed Jan Keupers. Op 16 maart geeft zijn weduwe Jacomina Havink in verband met de successiebelasting (‘register van de 50e penning’), voor het Haaksbergse gericht aan: “dat haren man Jan Keupers voor ongeveer ses weeken overleden is”. Jacomina is hierdoor eigenaresse geworden van het door haar bewoonde erve Keupers in Buurse, “alsmede de wooninge an de brugge, genaamd den Vogelzank”. Voor 1825 is de boerderij eigendom geworden van Buursernaar Jan Bos. Er was toen een café dat later de Koekoek heette. Vroeger hing hier een uithangbord met de volgende tekst:
“Nen koekoek röp nog steeds sinen aolden zaank;
Van komt hier binn’n en preuft mienen draank.”
Sinds 1891 wordt ‘de Koekoek’ bewoond door de familie Scholten. In dat jaar huwt erfdochter Johanna Bos Jabobsdochter met Engbert Scholten uit Nederbiel bij Borculo.

Buurserbeek
Linksonder de Buurserbeek, waarin in het verleden veel werd gezwommen, maar niet alleen dat... Onlangs kreeg ik een kaartje te lezen uit omstreeks 1950 gericht aan C. P. Strittelaar in Rotterdam. Hierop stond het volgende reisverslag:
“Lieve allemaal,
Zijn gisteren van Hellendoorn naar Haaksbergen gefietst. Kamperen nu bij een boer tussen Haaksbergen en Buurse, vlakbij de Schipbeek. Waar we ons in wassen. We blijven vandaag en zondag hier nog en gaan dan maandag naar Denekamp.”

Foto afkomstig van de Facebookpagina Oud-Haaksbergen: https://www.facebook.com/groups/171140093245568, geüpload met commentaar door Eric Ooink van de Historische Kring Haaksbergen