Foto van de week 17-23 mei 2021

ANSICHTEN afl. 129 Huize F.J. Jordaan, nu ’t Notarishoes, Markt 7

Deze zeldzame ansichtkaart met een foto van het statige woonhuis Markt 7, nu restaurant ’t Notarishoes, is hoogstwaarschijnlijk een eigen uitgave. Het kaartje ging begin oktober 1927 vanuit Haaksbergen op de post voor “Mevr. B. Krantz-Zehender Traus in Hengelo (O)”, ter ere van haar verjaardag op 5 oktober.
De afzender is ene Bertha uit Haaksbergen en zij schrijft: “BB. Ook namens D. van harte gefeliciteerd met je verjaardag. Wat een drukte met die receptie? Alles kwam op een hoopje. Na vele gr. ook aan je man. Steeds je Bertha”.

Deze tekst bevat enkele raadsels, maar als je weet wie in 1927 het pand Markt 7 bewoonde is de oplossing nabij en daardoor ontstond het onderstaande verhaal.
BB = Beste Bertha. Bertha (1) schreef dus een kaartje aan Bertha (2).

Bertha 1
De schrijvende Bertha is niemand minder dan de bankiersvrouw Bertha Jordaan (1887-1953). Zij werd als Engelbertha Elderink in Enschede geboren en was de dochter van fabrikant H.G. Elderink en C.A.M. ter Kuile. In 1914 huwde ze met Derk Jordaan F.J.zn. Deze was aanvankelijk boom-en vruchtenkweker (‘kwekerij De Witte Palen’) en vervolgens in 1918 oprichter van de Bank D. Jordaan F.J.zn in Haaksbergen, vanaf 1937 Bank Jordaan N.V.. Het echtpaar Jordaan woonde de eerste jaren van hun huwelijk in het pand Markt 22 (nu het linkerdeel van het voormalige Hema-pand). Het huwelijk zou kinderloos blijven. In 1919 verhuisde het echtpaar Jordaan naar het pand Markt 7, het ouderlijk huis van Derk, dat toen het adres wijk A 73 had.

Bertha 2
De ontvangende Bertha blijkt Bertha’s nicht Engelbertha Susanna Krantz-Zehender Traus te zijn. Deze Bertha werd op 5 oktober 1883 in Hengelo geboren en is een dochter van de fabrikant Carel Lodewijk Zehender Traus en Sara Margaretha ter Kuile. Vader Zehender Traus was fabrikant/directeur van de N.V. Twentsche Bontweverij in Hengelo. De moeders van de beide Bertha’s waren zusters en dochters van Engelbert ter Kuile van de firma E. ter Kuile & Zoon, textielfabrieken te Enschede. De beide dames zijn kennelijk naar hun grootvader (Engelbert) vernoemd.
Bertha Zehender Traus huwde in 1904 te Hengelo met Johannes Baptista Krantz, een ingenieur uit Leiden.

Markt 7, nu het Notarishoes
Op de plek waar nu het Notarishoes (Markt 7) en de synagoge (Ruisschenborgh) staan stond in de 18e eeuw het statige huis ‘De Stoepe’ van het echtpaar Te Lintelo-van der Sluis. Dit huis is rond 1820 gesloopt. De fraaie zandstenen omlijsting van de hoofdingang van dit pand is bewaard gebleven en siert tegenwoordig de zijgevel van het Richtershuis aan de kant van de protestantse kerk. Het perceel waar ooit De Stoepe stond was in 1832, bij de start van het Kadaster, eigendom van de Israëlitische gemeente Haaksbergen. Deze had de grond, evenals het perceel waarop in 1827/28 de synagoge was gebouwd, na diverse transacties in de jaren 1825 en 1826 in eigendom verkregen. In 1855 verkocht de Israëlitische gemeente 286 m2 grond aan de Haaksbergse schoenmaker G.J. Havink. Deze bouwde hier kort voor 1860 een huis, dat hij verhuurde aan caféhouder Willem Wielens. Deze Wielens kende als huisnaam ‘de Steuter’. In 1861 kon Wielens het pand van Havink kopen. Wielens verbouwde het pand tot een logement. Hij is niet lang eigenaar gebleven. Eind 1863 werd zijn bezit geveild. Het logement werd verkocht aan de gebroeders Willem Hendrik (de buurman in ‘het Witte Paard’), Hendrik en Frederik Johan Jordaan voor fl. 1760,-. Deze drie gebroeders waren fabrikanten bij D. Jordaan & Zonen. Zij verhuurden het pand nog tot 1869 aan Wielens. In dat jaar werd Frederik Johan (Frits) Jordaan de eigenaar, die er vanaf 1870 met zijn gezin ging wonen.

Frits Jordaan (1835-1907) was in 1862 gehuwd met Anna Arendina Martens uit Borculo. Na een jaar huwelijk was Frits al weduwnaar, waarna hij in 1868 hertrouwde met Everdina Willemina (Dina) Dikkers (1845-1928) uit Holten. Uit dit huwelijk werden tussen 1870 en 1890 acht kinderen geboren, waarvan er twee (een zoon en dochter) als peuter kwamen te overlijden. Het oudste kind was een zoontje Derk dat een dag na zijn derde verjaardag in 1873 overleed. In 1886 werd de tweede en op dat moment enige zoon geboren. Ook hij werd, naar opa Jordaan, Derk genoemd. Derk groeide op met vijf zussen. Hij heeft het pand dat zijn ouders in 1870 betrokken echter niet gekend. Zijn vader Frits liet het ‘oude’ pand in 1884 slopen en bouwde vervolgens in 1885-1886 het huidige pand, dat we kennen als ‘t Notarishoes. Dit pand is een creatie van de architect Jacobus Moll uit Hengelo.

Bewoning ‘Notarishoes’.
Het huidige pand werd vanaf de bouw bewoond door het fabrikantengezin Jordaan-Dikkers, dat bestond uit zes kinderen. Ook was er inwonend personeel, waaronder Johanna Hermina Slot, de zuster van mijn overgrootvader, die later naar Enschede vertrok. In 1919 komt het huis vrij voor Derk en vrouw Bertha. Derk, die inmiddels bankier was, bewoonde het pand tot december 1933. Het echtpaar Jordaan vertrok toen naar Groot Driene in de toenmalige gemeente Lonneker en betrok daar het fraaie landhuis ‘De Kolk’ aan de Hengelosche straatweg L 82 (nu Hengelosetraat 410, Enschede, niet ver van de UT). Op leeftijd gekomen bewoonden zij, vanaf 1953, de Koningin Wilhelminaflat in Enschede. Kort na de verhuizing overleed Bertha. Derk, die ook jarenlang president-commissaris van de N.V. D. Jordaan & Zn. Textielfabrieken in Haaksbergen was, verhuisde op latere leeftijd naar het vorstendom Monaco. Hij overleed in 1970 te Monte Carlo.

De voormalige woning van Jordaan aan de Markt in Haaksbergen was verkocht aan notaris Berendsen, die er met zijn gezin in 1934 ging wonen. Hieraan heeft het pand de huidige naam ’t Notarishoes te danken. Na Berendsen woonde hier het gezin van notaris Derkman. In 1974 verhuisde het notariskantoor naar de Lansinkstraat. Het pand werd verkocht aan de gemeente Haaksbergen en is enige jaren dependance van het gemeentehuis, totdat in 1978 de toenmalige nieuwbouw gereed was. Het gebouw zou door de slopershamer verleden tijd worden, maar werd op tijd gered door Jan Scharenborg, die het pand restaureerde en hier vervolgens zijn bouwbureau vestigde. In 1997 volgde de verbouwing tot restaurant ’t Notarishoes.
- linksachter is het dak van de synagoge te zien.

Bronnen:
-Bevolkingregisters, Kadastrale Leggers, Genealogie Jordaan, krantenknipsel en informatie m.b.t. de familie Zehender Traus via D. Jordaan uit Den Haag, waarvoor dank.

Foto afkomstig van de Facebookpagina Oud-Haaksbergen: https://www.facebook.com/groups/171140093245568, geüpload met commentaar door Eric Ooink van de Historische Kring Haaksbergen