Foto van de week 10-16 mei 2021

ANSICHTEN afl. 128 Haaksbergen, watermolen

Deze ansichtkaart ontving ik afgelopen week uit Nancy (Frankrijk). Het was voor mij een tot nu toe onbekende foto van de Oostendorper Watermolen. Bijzonder is dat er (vijf) personen voor dit mooie plaatje hebben geposeerd. De kaart is een uitgave van Van den Broek & Adolfs, Haaksbergen. Het is een zogenaamde ongelopen kaart. Deze is dus niet beschreven en er ontbreekt een postzegel met stempel. Dit maakt de datering van de kaart er niet gemakkelijker op. Dit keer zijn het de personen die ons een aanwijzing geven.

Grenswacht
Toen ik de foto vergrootte herkende ik tot mijn verbazing twee grenswachtsoldaten, compleet met geweer. De foto moet dan genomen zijn in de Eerste Wereldoorlog, tussen 1914 en 1918. Op 31 juli 1914 werd door de Nederlandse regering de algehele mobilisatie afgekondigd. In augustus 1914 waren 200.000 militairen in actieve dienst. In de grensprovincies werd op 26 september de staat van beleg afgekondigd, wat voor Haaksbergen betekende dat het onder militair gezag kwam. De grenzen moesten extra goed worden bewaakt en daarom werden hier militairen, zogenaamde grenstroepen, gelegerd. De grenstroepen die te Haaksbergen gelegerd waren, wierpen stellingen op bij de grensovergangen. Verder werd ter hoogte van de Ambachtstraat een wegversperring over de Eibergsestraat aangelegd. Deze defensieve maatregelen waren vaak meer als tijdverdrijf dan uit militaire noodzaak aangelegd. De grenswacht beperkte zich verder tot patrouilleren langs de grens. De soldaten waren gelegerd in de raadszaal en enkele andere ruimten van het toenmalige gemeentehuis (uit 1881) aan de Markt.

Brug
Een andere aanwijzing geeft de brugleuning. Deze ontbreekt! Op de bekende foto van de molen van B.J. Hoetink uit 1914, die is opgenomen in de ‘Gids voor Twente’ van H.W. Heuvel, is de leuning nog aanwezig. Uit een krantenbericht van 28 augustus 1914 blijkt dat de brug hersteld moet worden. De Haaksbergse politiek had kort hiervoor beslist dat de kosten ‘van herstelling der brug bij de watermolen’ voor hoogstens 2/3 uit de gemeentekas betaald zouden worden. Hoewel de brug in een openbare weg lag, was deze eigendom van de molenaar, de heer Greve. Uit de notulen van de volgende raadsvergadering op 31 augustus 1914 blijkt dat de heer Greve ‘zich niet geheel vereenigen kon met het vorige besluit”. De totale kosten voor het herstel van de brug waren door de timmerman Overbeek (de Hinne) geraamd op ruim 100 gulden.
Een jaar later bevat het plaatselijk nieuws weer een ‘hoogtepunt’ over de brug bij de watermolen. “Beraadslaagd wordt andermaal over het herstellen der brug bij den watermolen welke brug ligt in den openbare weg, doch waarvan volgens den ligger het onderhoud bij derden berust….”. Eind juni 1916 blijkt de brug nog niet gerepareerd te zijn. De Tubantia publiceerde het volgende bericht: “wethouder den heer Ten Broeke [Schaansen Jan] zegt dat de reparatie van de brug nabij den watermolen tot nu toe niet kon plaatsvinden, wijl degene, die het hout moest zagen, daarmede niet gereed was……” Kort hierop werd de brugleuning hersteld, grotendeels op kosten van de gemeenschap.

Greve
Met deze feiten op een rij kan aangenomen worden dat de foto zo rond 1916 is genomen. De drie linker personen op de foto zouden heel goed leden van de familie Greve kunnen zijn. Het lijken drie generaties. Waarschijnlijk zijn het opa Willem Philip Carel Greve (1837-1921), zijn zoon Jan Willem (1883-1964) en een kleindochter, mogelijk Jo Greve (1914-1999). Vader en zoon Willem en Jan Greve waren molenaars op de Oostendorper Watermolen, die naar de familie Greve ook wel Grevenmolen werd genoemd. De familie Greve was tot kort na de Tweede Wereldoorlog eigenaar van de molen.
met dank aan Fons Leferink mbt het sprokkelen naar informatie over de brug.

Foto afkomstig van de Facebookpagina Oud-Haaksbergen: https://www.facebook.com/groups/171140093245568, geüpload met commentaar door Eric Ooink van de Historische Kring Haaksbergen