Foto van de week 25 - 31 januari 2021
- lettergrootte lettergrootte verkleinen Lettergrootte verkleinen
E 55-Twente boerderij “’t Losse Hoes” ANSICHTEN afl. 114
E 55- Twente boerderij “’t Losse Hoes” is de gedrukte vermelding op de achterkant van deze kaart. “Een mooi plaatje van een Twentse boerderij”, dacht ik, toen ik deze kaart kocht. Niet wetende dat er een link met Haaksbergen was. De reden om deze kaart te kopen was mijn nieuwsgierigheid (een vereiste eigenschap bij het beoefenen van deze hobby), want waar stond deze boerderij? De achtergrond van het pand is nu niet bepaald alledaags. Rechtsachter bevindt zich een loopbrug en links een strak hekwerk. Ook bij de bomen klopt er iets niet. Deze boerderij staat duidelijk niet in zijn historische of landschappelijke omgeving, maar waar staat/stond deze dan wel?
ENERGIE MANIFESTATIE 1955
Hoewel ik bij E 55 aanvankelijk dacht aan de naam van een uitgever, blijkt het hier te gaan om de Nationale Energie Manifestatie 1955. De Manifestatie, ook wel de E 55 genoemd, was een tentoonstelling die van 18 mei tot 3 september 1955 werd gehouden in Rotterdam. Tien jaar na het eind van de Tweede Wereldoorlog vond men het tijd om te laten zien wat de energie van de Nederlanders tot stand had gebracht bij de wederopbouw. Eén van de affiches omschreef het als volgt: “Tijdbeeld van een volk in actie... strijd en resultaat van Nederlands Energie... perspectief van een nieuw tijdperk.”
Er werd een tentoonstelling georganiseerd in het Het Park, de Ahoy-hal en de voor de tentoonstelling gebouwde Energiehal in Rotterdam. Koningin Juliana opende het geheel op 10 mei 1955. De elf Nederlandse provincies konden zich presenteren in een van de vele paviljoens. Ook bekenden uit het bedrijfsleven, als Fokker, de Nederlandse Spoorwegen en de Nederlandse Aardolie Maatschappij presenteerden zich. Er werden veel innovaties getoond, waaronder een kartonnen melkpak…Ook de landbouw presenteerde zich. “Een oude Twentse boerderij werd steen voor steen afgebroken en op het tentoonstellingsterrein weer opgebouwd.” Hiertegenover stond een moderne montagelandbouwschuur. En waren modelstallen met het beste stamboekvee en de zuilvelindustrie presenteerde zich met dat kartonnen melkpak. E 55 was de grootste tentoonstelling tot dan toe in Nederland gehouden. De manifestatie werd door drie miljoen mensen bezocht.
HET “LOS HOES”
Organisator van E 55 was de Twentenaar Jac. Kleiboer, die in de villa Molenstraat 1, op de hoek van de Deurningerstraat, in Enschede woonde. In diverse artikelen en nieuwsberichten over de E 55 werd geregeld het los hoes vermeld. Na afloop van de tentoonstelling werden de onderdelen van de Nationale Energie Manifestatie via een openbare veiling verkocht. Voor het los hoes waren geen gegadigden en toen het bedrag te laag werd, heeft de heer Kleiboer, in naam van de Stichting E 55, het boerderijtje van de veiling teruggetrokken.
HERKOMST BOERDERIJ
Het boerderijtje was afkomstig uit Enschede. Dit was, gezien de woonplaats van de heer Kleiboer, ook niet zo verwonderlijk. Het pandje had gestaan aan de Stroinksbleekweg 2885 (nu wijk Roombeek) en heeft de naam ‘De Hulsmaat’. Op de stiepel tussen de niendeuren stond onder het stiepelteken het jaartal 1732 gebeiteld. Van oorsprong was het een ‘los hoes’, maar het pandje was later verbouwd tot woonhuis. Tot eind 1936 werd het bewoond door de familie Bos-Peereboom. Het adres was inmiddels gewijzigd in Hulsmaatweg 1551. Eigenaar van het pand was tot die tijd de familie Voort, die op de Hoge Boekel woonde. Op 8 juli 1954 verscheen er in het dagblad Tubantia een artikel waarin stond dat “erve De Hulsmaat, steen voor steen, zou worden afgebroken en opnieuw zou worden opgebouwd op de grote Nationale Energie Manifestatie, de E 55 te Rotterdam.” Het pandje was inmiddels gekocht door de heer Kleiboer.
EEN NIEUWE BESTEMMING
Zoals gezegd waren er na afloop van de E 55 aanvankelijk geen gegadigden om het boerderijtje De Hulsmaat over te nemen. Het Vrije Volk van 21 september 1955 schreef hierover: “De Twentse boerderij “los hoes” vond geen gegadigden. De vaklieden rekenden: aanschafkosten waren destijds f 700,-, het transport f 10.000,- en de plaatsing f 1200,-. Totaal dus f 11.900,-. Daar zagen ze geen brood in. De stichting E 55 hield de eer aan zich zelf. Toen er bij f 450,- nog geen bod kwam, nam het bestuur bij monde van de steeds aanwezige Kleiboer de boerderij terug. Wat er mee gaat gebeuren staat nog niet vast.”. Wat gebeurde er hierna met de boerderij?
De Hulsmaat is zeker niet verloren gegaan. Het werd wederom steen-voor-steen afgebroken en de heer Kleiboer nam het pandje mee terug naar Twente. In eerste instantie werden de bouwmaterialen ergens in Buurse opgeslagen. De Hulsmaat heeft als bouwpakket dus in de gemeente Haaksbergen gelegen.
EEN DEFINITIEVE STANDPLAATS.
G.J. (Gerard) Weenink (1918-2020), de zoon van de oprichter/eigenaar van museum Erve Kots in Lievelde, had tijdens de herbouw van De Hulsmaat op de E 55 in Rotterdam, meegeholpen het ‘los hoes’ weer in de originele stijl op te bouwen. Hij had natuurlijk ervaring opgedaan vanuit het museum van zijn vader, waar hij ook diverse monumentale bouwwerken had helpen opbouwen. De heer Kleiboer benaderde Weenink in 1956 over de boerderij, toen deze als bouwpakket in Buurse lag. Weenink wilde er zijn museum wel mee verrijken. Hij kocht het in dat jaar en liet het weer opbouwen op het terrein van Erve Kots.
De museumgids van erve Kots vermeldt hierover: “‘Los hoes’ uit de omgeving van Haaksbergen, genaamd Beverborg. Echt vakwerkbouw, waarvan de gebinten en balken met houten pinnen zijn bevestigd. Men kon het verplaatsen en dat is hier dan ook gebeurd. En zo ver bekend zelfs tweemaal. Oorspronkelijk stond het in de buurt van Haaksbergen. Vandaar werd het verplaatst naar het tentoonstellingsterrein Ahoy E 55 in Rotterdam. Na afloop van de tentoonstelling afgebroken en bij Erve Kots weer in elkaar gezet.”. Dat het ‘los hoes’ de naam De Hulsmaat had was door alle afbraak- en opbouwperikelen verloren gegaan. Weenink wist kennelijk niet dat de boerderij uit Enschede kwam en in Enschede wist men niet waar boerderij De Hulsmaat na de E 55 was gebleven. In 2016 kwam de boerderijwerkgroep uit Enschede in contact met de oud-beheerder van Erve Kots, de toen 98-jarige Gerard Weenink. Die was blij dat hij nu de historie van de boerderij kende en sprak: “ik heb het tenslotte zelf allemaal meegemaakt en als het De Hulsmaat is, moet het hier op Erve Kots ook de De Hulsmaat heten!”.
ERVE KOTS IN LIEVELDE
Museumboerderij Erve Kots ligt verscholen in het mooie coulissenlandschap van Lievelde. Al drie generaties is Erve Kots in bezit van de familie Weenink. De naam Erve Kots is afgeleid van de laatste bewoner van de boerderij, de heer J.H. Kots (alias Kots Jan Hendrik), die ongetrouwd was en overleed in 1934. Daarna kocht B.A. (Bernard) Weenink (1880-1962) de oude boerderij, die eigenlijk Klein Avink heet, uit een familie-erfenis (Weeninks moeder was van Kots). Weenink boerde de eerste jaren gewoon door. De boerderij groeide echter langzamerhand uit tot een museum. Het werd een boerderij, zoals die vroeger was en waaruit men het leven van de mensen kan aflezen. Er werd van alles bijgebouwd, zoals het ‘los hoes’, maar Erve Kots bleef zoals het al eeuwen was geweest. In 1936 kreeg het de officiële erkenning als oudheidkundig museum “Erve Kots” en werd het feestelijk geopend. Toen Bernard Weenink in 1962 overleed zette zijn zoon Gerard de traditie voort. In 1971 werd Openlucht Museum Erve Kots met de overige opstallen opgenomen in de Bernard Weenink Stichting, waarvan Gerard Weenink als beheerder optrad. Tegenwoordig is zijn zoon Ben Weenink de beheerder. De Weeninks hebben gezorgd voor het levend houden van het boerenverhaal van vroeger. Door uitbreidingen met verschillende gebouwen, machines en werktuigen krijgen bezoekers een goede indruk van het vroegere boerenleven. Museum Erve Kots was in het verleden de bestemming van menig schoolreisje, ook vanuit Haaksbergen.
FAMILIERELATIE WEENINK-HAAKSBERGEN
Bernard Weenink, de oprichter van Erve Kots, was in 1910 in het gemeentehuis van Haaksbergen getrouwd met G.J.H. (Mina) Schonenborg (1884-1969). Mina was geboren op het erve Schonenborg (nu Bretelerveldweg 12) in de buurschap Boekelo, dat kerkelijk onder Hengevelde (parochie Wegdam) viel. Bernard en Mina kregen zes kinderen, waarvan de jongste in 1922 levenloos ter wereld kwam.
Bronnen:
-Twente Genealogisch nr. 1 van 2017.
-Vos, J.G., Het erve Kots, museumboerderij van de Bernard Weenink Stichting (Zutphen 1976)
-Wikipedia mbt de E 55.
-gesprek Gerard Weenink in 2013.
- https://landschapsbeheergelderland.nl/boerenerven-iedereen-is-kind-tijd/
- https://www.museumervekots.nl/index.php/het-museum1/het-museum/
E 55- Twente boerderij “’t Losse Hoes” is de gedrukte vermelding op de achterkant van deze kaart. “Een mooi plaatje van een Twentse boerderij”, dacht ik, toen ik deze kaart kocht. Niet wetende dat er een link met Haaksbergen was. De reden om deze kaart te kopen was mijn nieuwsgierigheid (een vereiste eigenschap bij het beoefenen van deze hobby), want waar stond deze boerderij? De achtergrond van het pand is nu niet bepaald alledaags. Rechtsachter bevindt zich een loopbrug en links een strak hekwerk. Ook bij de bomen klopt er iets niet. Deze boerderij staat duidelijk niet in zijn historische of landschappelijke omgeving, maar waar staat/stond deze dan wel?
ENERGIE MANIFESTATIE 1955
Hoewel ik bij E 55 aanvankelijk dacht aan de naam van een uitgever, blijkt het hier te gaan om de Nationale Energie Manifestatie 1955. De Manifestatie, ook wel de E 55 genoemd, was een tentoonstelling die van 18 mei tot 3 september 1955 werd gehouden in Rotterdam. Tien jaar na het eind van de Tweede Wereldoorlog vond men het tijd om te laten zien wat de energie van de Nederlanders tot stand had gebracht bij de wederopbouw. Eén van de affiches omschreef het als volgt: “Tijdbeeld van een volk in actie... strijd en resultaat van Nederlands Energie... perspectief van een nieuw tijdperk.”
Er werd een tentoonstelling georganiseerd in het Het Park, de Ahoy-hal en de voor de tentoonstelling gebouwde Energiehal in Rotterdam. Koningin Juliana opende het geheel op 10 mei 1955. De elf Nederlandse provincies konden zich presenteren in een van de vele paviljoens. Ook bekenden uit het bedrijfsleven, als Fokker, de Nederlandse Spoorwegen en de Nederlandse Aardolie Maatschappij presenteerden zich. Er werden veel innovaties getoond, waaronder een kartonnen melkpak…Ook de landbouw presenteerde zich. “Een oude Twentse boerderij werd steen voor steen afgebroken en op het tentoonstellingsterrein weer opgebouwd.” Hiertegenover stond een moderne montagelandbouwschuur. En waren modelstallen met het beste stamboekvee en de zuilvelindustrie presenteerde zich met dat kartonnen melkpak. E 55 was de grootste tentoonstelling tot dan toe in Nederland gehouden. De manifestatie werd door drie miljoen mensen bezocht.
HET “LOS HOES”
Organisator van E 55 was de Twentenaar Jac. Kleiboer, die in de villa Molenstraat 1, op de hoek van de Deurningerstraat, in Enschede woonde. In diverse artikelen en nieuwsberichten over de E 55 werd geregeld het los hoes vermeld. Na afloop van de tentoonstelling werden de onderdelen van de Nationale Energie Manifestatie via een openbare veiling verkocht. Voor het los hoes waren geen gegadigden en toen het bedrag te laag werd, heeft de heer Kleiboer, in naam van de Stichting E 55, het boerderijtje van de veiling teruggetrokken.
HERKOMST BOERDERIJ
Het boerderijtje was afkomstig uit Enschede. Dit was, gezien de woonplaats van de heer Kleiboer, ook niet zo verwonderlijk. Het pandje had gestaan aan de Stroinksbleekweg 2885 (nu wijk Roombeek) en heeft de naam ‘De Hulsmaat’. Op de stiepel tussen de niendeuren stond onder het stiepelteken het jaartal 1732 gebeiteld. Van oorsprong was het een ‘los hoes’, maar het pandje was later verbouwd tot woonhuis. Tot eind 1936 werd het bewoond door de familie Bos-Peereboom. Het adres was inmiddels gewijzigd in Hulsmaatweg 1551. Eigenaar van het pand was tot die tijd de familie Voort, die op de Hoge Boekel woonde. Op 8 juli 1954 verscheen er in het dagblad Tubantia een artikel waarin stond dat “erve De Hulsmaat, steen voor steen, zou worden afgebroken en opnieuw zou worden opgebouwd op de grote Nationale Energie Manifestatie, de E 55 te Rotterdam.” Het pandje was inmiddels gekocht door de heer Kleiboer.
EEN NIEUWE BESTEMMING
Zoals gezegd waren er na afloop van de E 55 aanvankelijk geen gegadigden om het boerderijtje De Hulsmaat over te nemen. Het Vrije Volk van 21 september 1955 schreef hierover: “De Twentse boerderij “los hoes” vond geen gegadigden. De vaklieden rekenden: aanschafkosten waren destijds f 700,-, het transport f 10.000,- en de plaatsing f 1200,-. Totaal dus f 11.900,-. Daar zagen ze geen brood in. De stichting E 55 hield de eer aan zich zelf. Toen er bij f 450,- nog geen bod kwam, nam het bestuur bij monde van de steeds aanwezige Kleiboer de boerderij terug. Wat er mee gaat gebeuren staat nog niet vast.”. Wat gebeurde er hierna met de boerderij?
De Hulsmaat is zeker niet verloren gegaan. Het werd wederom steen-voor-steen afgebroken en de heer Kleiboer nam het pandje mee terug naar Twente. In eerste instantie werden de bouwmaterialen ergens in Buurse opgeslagen. De Hulsmaat heeft als bouwpakket dus in de gemeente Haaksbergen gelegen.
EEN DEFINITIEVE STANDPLAATS.
G.J. (Gerard) Weenink (1918-2020), de zoon van de oprichter/eigenaar van museum Erve Kots in Lievelde, had tijdens de herbouw van De Hulsmaat op de E 55 in Rotterdam, meegeholpen het ‘los hoes’ weer in de originele stijl op te bouwen. Hij had natuurlijk ervaring opgedaan vanuit het museum van zijn vader, waar hij ook diverse monumentale bouwwerken had helpen opbouwen. De heer Kleiboer benaderde Weenink in 1956 over de boerderij, toen deze als bouwpakket in Buurse lag. Weenink wilde er zijn museum wel mee verrijken. Hij kocht het in dat jaar en liet het weer opbouwen op het terrein van Erve Kots.
De museumgids van erve Kots vermeldt hierover: “‘Los hoes’ uit de omgeving van Haaksbergen, genaamd Beverborg. Echt vakwerkbouw, waarvan de gebinten en balken met houten pinnen zijn bevestigd. Men kon het verplaatsen en dat is hier dan ook gebeurd. En zo ver bekend zelfs tweemaal. Oorspronkelijk stond het in de buurt van Haaksbergen. Vandaar werd het verplaatst naar het tentoonstellingsterrein Ahoy E 55 in Rotterdam. Na afloop van de tentoonstelling afgebroken en bij Erve Kots weer in elkaar gezet.”. Dat het ‘los hoes’ de naam De Hulsmaat had was door alle afbraak- en opbouwperikelen verloren gegaan. Weenink wist kennelijk niet dat de boerderij uit Enschede kwam en in Enschede wist men niet waar boerderij De Hulsmaat na de E 55 was gebleven. In 2016 kwam de boerderijwerkgroep uit Enschede in contact met de oud-beheerder van Erve Kots, de toen 98-jarige Gerard Weenink. Die was blij dat hij nu de historie van de boerderij kende en sprak: “ik heb het tenslotte zelf allemaal meegemaakt en als het De Hulsmaat is, moet het hier op Erve Kots ook de De Hulsmaat heten!”.
ERVE KOTS IN LIEVELDE
Museumboerderij Erve Kots ligt verscholen in het mooie coulissenlandschap van Lievelde. Al drie generaties is Erve Kots in bezit van de familie Weenink. De naam Erve Kots is afgeleid van de laatste bewoner van de boerderij, de heer J.H. Kots (alias Kots Jan Hendrik), die ongetrouwd was en overleed in 1934. Daarna kocht B.A. (Bernard) Weenink (1880-1962) de oude boerderij, die eigenlijk Klein Avink heet, uit een familie-erfenis (Weeninks moeder was van Kots). Weenink boerde de eerste jaren gewoon door. De boerderij groeide echter langzamerhand uit tot een museum. Het werd een boerderij, zoals die vroeger was en waaruit men het leven van de mensen kan aflezen. Er werd van alles bijgebouwd, zoals het ‘los hoes’, maar Erve Kots bleef zoals het al eeuwen was geweest. In 1936 kreeg het de officiële erkenning als oudheidkundig museum “Erve Kots” en werd het feestelijk geopend. Toen Bernard Weenink in 1962 overleed zette zijn zoon Gerard de traditie voort. In 1971 werd Openlucht Museum Erve Kots met de overige opstallen opgenomen in de Bernard Weenink Stichting, waarvan Gerard Weenink als beheerder optrad. Tegenwoordig is zijn zoon Ben Weenink de beheerder. De Weeninks hebben gezorgd voor het levend houden van het boerenverhaal van vroeger. Door uitbreidingen met verschillende gebouwen, machines en werktuigen krijgen bezoekers een goede indruk van het vroegere boerenleven. Museum Erve Kots was in het verleden de bestemming van menig schoolreisje, ook vanuit Haaksbergen.
FAMILIERELATIE WEENINK-HAAKSBERGEN
Bernard Weenink, de oprichter van Erve Kots, was in 1910 in het gemeentehuis van Haaksbergen getrouwd met G.J.H. (Mina) Schonenborg (1884-1969). Mina was geboren op het erve Schonenborg (nu Bretelerveldweg 12) in de buurschap Boekelo, dat kerkelijk onder Hengevelde (parochie Wegdam) viel. Bernard en Mina kregen zes kinderen, waarvan de jongste in 1922 levenloos ter wereld kwam.
Bronnen:
-Twente Genealogisch nr. 1 van 2017.
-Vos, J.G., Het erve Kots, museumboerderij van de Bernard Weenink Stichting (Zutphen 1976)
-Wikipedia mbt de E 55.
-gesprek Gerard Weenink in 2013.
- https://landschapsbeheergelderland.nl/boerenerven-iedereen-is-kind-tijd/
- https://www.museumervekots.nl/index.php/het-museum1/het-museum/
Foto afkomstig van de Facebookpagina Oud-Haaksbergen: https://www.facebook.com/groups/171140093245568, geüpload met commentaar door Eric Ooink van de Historische Kring Haaksbergen
Laatst aangepast opzondag, 12 March 2023 19:29