Foto van de week 08 - 14 april 2019

ANSICHTEN afl. 35 Park Scholtenhagen bij Haaksbergen afl. 2

Haaksbergen heeft ten zuidwesten van het dorp de beschikking over een unieke groenvoorziening die we kennen als park Scholtenhagen. In de afgelopen 115 jaar heeft Haaksbergen hier een hele reeks recreatieve voorzieningen kunnen bundelen. De geschiedenis van het landgoed met boerderij Het Hagen als middelpunt gaat terug tot 1284. Volgens een oorkonde van 25 juni 1284 heeft de priester Henricus van Hornekamp 7 solidi uit de opbrengst van het huis Thon Hagen in het kerspel Huckesberge geschonken voor het lezen van zielemissen (jaargetijden) van hem en zijn ouders. Hij doet deze schenking aan de broeders van de Commanderij van de Johannieter Orde te Steinfurt (een ridderorde), die Het Hagen in hetzelfde jaar ‘voor de vervulling van de naastenliefde’ kochten van de Heer van Steinfurt. Boerderij Het Hagen is het stamhuis van de familie Ten Hagen in Haaksbergen.

De boerderij is ook het middelpunt van deze drie kaarten, die gezamenlijk meer dan 325 jaar oud zijn. De geschiedenis van erve Het Hagen in Langelo is boeiend, maar ik pak de draad op bij het jaar 1886, wanneer de boerderij met landerijen wordt aangekocht door textielfabrikant Willem Hendrik (Willem) Jordaan (1828-1902). Deze laat bij zijn overlijden in 1902 Het Hagen met alle bebouwingen en ruim 61 ha grond na aan een nieuw op te richten stichting die hij bij dit testament in het leven roept. “Ik roep bij deze in het leven éene Stichting welke te Haaksbergen zal zijn gevestigd en aan welke ik de naam geef van ’t Scholtenhagen.”

De Twentse textielfabrikanten bezaten in die dagen vrijwel allemaal een buitenverblijf, waar de zomer werd doorgebracht. Door geldbelegging ontstonden langzamerhand uitgestrekte landgoederen. De eigenaren lieten hier als eerste een heren- of jachtkamer op één van de boerenerven bouwen of inrichten, waar zij konden vertoeven. Uit de aankoop van Het Hagen blijkt dat Willem Jordaan dezelfde wens moet hebben gehad of niet achter wilde blijven bij zijn collega’s in Twente. Door zijn aankoop had hij ruim 62 ha. grond ter beschikking met naast boerderij ‘Het Hagen’, de wönners (huurdersplaatsen) De Boschplaats (nu kinderboerderij) en In den Tuten (Camping Scholtenhagen).
Het grondbezit bij Het Hagen heeft hij vervolgens nog met 1 ha weten uit te breiden. Het Hagen was niet zijn enige grondbezit. Bij zijn dood bleek Willem Jordaan 89 ha grond in het bezit te hebben.

In 1887 had Jordaan boerderij Het Hagen laten verbouwen, waarbij in het woonhuis (het voorhuis) een vertrek werd ingericht tot herenkamer, waar hij zich bij verblijf op Het Hagen kon terugtrekken. Van hieruit had hij zicht op het park, dat door hem was aangelegd en voor zijn verpozen bedoeld was. Aan de boerderij werd in hetzelfde jaar een veranda gebouwd, die toegankelijk was vanuit de herenkamer. Deze veranda is op de twee oudste kaarten goed zichtbaar. In de periode van Jordaan werd ook het oudste deel van het park in landschapsstijl, inclusief vijver, aangelegd .
Eerst na zijn overlijden werd het park, door zijn bepalingen in het testament, een park waar de inwoners van Haaksbergen vrij toegang hadden. Bij het overlijden van Jordaan in 1902 blijkt de herenkamer de volgende inventaris te hebben:
6 stoelen met rieten zitting
3 tuinstoelen
2 dito bakken
1 tafel
1 spiegel
2 vazen
1 thermometer
1 glas en theegoed
1 petr. stel
1 filter
1 gieter
1 emmer
1 stoffer blik
1 waschbak
1 water kan
1 lamp
1 petr. kan
1 stoof
1 kaststel
1 turfbak
4 stoelen

In de periode dat Willem Jordaan eigenaar was van Het Hagen was er beslist geen horeca op de boerderij. Het was dus geen uitspanning, maar een fabrikantenbuiten. Ook de merkwaardige luchtkoker op het dak van het dwarshuis stamt niet uit de tijd van Jordaan. Al deze ontwikkelingen stammen uit de periode van de Stichting Scholtenhagen.

gijzelaars met rust te laten zolang ze zich maar niet misdroegen. De gevangenen hoefden geen arbeid te verrichten, en ze kregen alle vrijheid zolang ze maar binnen het kamp bleven. Burgemeester Von Heyden zou hier tot eind 1943 verblijven.