Op zaterdag 14 september herplaatse de Historische Kring Haaksbergen een markesteen ('de Koekoeksteen') tijdens de landelijke Open Monumentendag.  De afdeling Erfgoed van de Historische Kring Haaksbergen nodigt belangstellenden uit voor deze  feestelijke gebeurtenis, op de grens van de marken Haaksbergen/Honesch en Buurse. Tijd en locatie: om 14.00 uur,  aan de Buurserstraat 208 in Haaksbergen.

Marken waren in het verleden gemeenschappelijke gronden die door de inwoners van omliggende dorpen werden gebruikt voor onder andere het hoeden van vee en het sprokkelen van hout. Om de grenzen van deze marken vast te leggen, werden markestenen geplaatst. De Koekoekssteen, die jarenlang verloren gewaand werd, diende als een grensmarkering tussen de marken van Haaksbergen en Buurse. Enkelejaren terug werd er al een replica geplaatst, maar onlangs heeft de boer van het Laakmors, Bert Scholten, de originele steen teruggevonden tijdens het ploegen. De Historische Kring verricht de handeling in samenwerking met Arfgood Buurse en wethouder J.H. Scholten van de gemeente Haaksbergen. 
Het programma is als volgt. 14.00 uur: Welkom en introductie door de vertegenwoordiger van de Historische Kring Haaksbergen. Er zal worden stilgestaan bij het belang van de markestenenen in de rijke geschiedenis in de regio. 14.30 uur: Toespraak door de wethouder van de gemeente Haaksbergen. 14.45 uur: Officiéle plaatsing van de Koekoekssteen. 15.15 uur: Gelegenheid tot bezichtiging en fotomoment. 15.30 uur: Einde ceremonie.

Markepalen
Sinds de middeleeuwen is Twente verdeeld in marken, die ontstonden uit de noodzaak om op de arme zandgronden een boerenbestaan op te bouwen. Elke boer had zijn eigen grond, terwijl de marke gemeenschappelijke grond bezat. Op de eigen grond werd graan, met name rogge, verbouwd, terwijl van de gemeenschappelijke gronden plaggen werden gewonnen. Deze plaggen, vermengd met mest van het vee, waren nodig om de akkers te bemesten. De grenzen van de marken lagen vaak in heide- en veengebieden. Natuurlijke elementen zoals beeklopen of markante bomen markeerden de grenslijnen. Naarmate de druk op landbouwgrond toenam, werd het noodzakelijk om de grenzen duidelijk af te bakenen. Daarom werden markepalen en stenen geplaatst. Haaksbergen had zes marken, elk verschillend in grootte en landschap. Hierdoor zijn er nog steeds veel markepalen en stenen terug te vinden. Omdat Haaksbergen ook aan een rijksgrens ligt, zijn er ook talrijke rijksgrenspalen. De meeste markepalen zijn van Bentheimer zandsteen; een klein aantal heeft inscripties zoals jaartallen, markeaanduidingen en zelfs de initialen van de toenmalige markrichter. Op enkele grenspalen staan zelfs de wapens van aangrenzende gebieden. In Haaksbergen zijn er nog twee zwerfkeien die als markesteen dienstdoen. Inde afgelopen jaren zijn replica’s geplaatst om verdwenen palen te vervangen, waaronder zelfs een houten paal. Een overzicht van alle palen en stenen is moeilijk vast te stellen, omdat verschillende bronnen moeten worden geraadpleegd die niet altijd volledige duidelijkheid geven.

De Koekoekspaal
Deze markesteen staat op de grens van de marke Buurse en de marke Haaksbergen/Hones. Op de kadasterkaart staat de paal aangegeven als een steen, en buurtbewoners gaven aan dat de steen begraven was. Door middel van grond-prikken en zelfs een grondradar werd geprobeerd de steen te lokaliseren, waarbij de oude kadasterkaart als bron diende. Vanwege de bijzondere locatie is er een replica geplaatst, niet op de oorspronkelijke plek in het weiland, maar naast het fietspad op de markegrens. Meerdere herplaatste palen staan niet op hun oorspronkelijke locatie. De verrassing was groot toen aan de groep van Erfgoed Buurse werd gemeld dat de originele paal was teruggevonden. De boer van het Laakmors, Bert Scholten, had de steen met de ploeg geraakt en boven de grond gehaald. Het betreft een forse Bentheimer steen.

NB
Er is in 2009 bij de  IJsbaan in Enschede eveneens een Markesteen gevonden met dezelfde naam. Zie: artikel hier.

OMD Haaksbergen 14 september 2024

Ook in 2024 organiseert de Stichting Open Monumentendag Haaksbergen deze bijzondere dag. 

Al vroeg zaterdagochtend stonden zowel de kooplieden van de 50 kramen  als de kopers te trappelen om hun verzamelingen te verkopen en te kopen. Herman Schiphorst en Tonnie Baumeister hadden er voor gezorgd dat er een compacte markt was gecreëerd zodat iedereen de mogelijkheid had om gezellig hun nieuwe aanwinsten voor hun boekenkasten te verzamelen.
Het aanbod was groot, van stripverhalen tot de geschiedkundige werken van de verkopers van onze Historische Kring Haaksbergen. In tegenstelling tot de vorige editie van de jaarlijkse boekenmarkt met veel regen, liet het weer zich nu van de beste kant zien. Om 4 uur gingen zowel de kopers als de verkopers voldaan huiswaarts. We kunnen als HKH terugzien op een geslaagde markt waarbij ook vele vrijwilligers hand- en spandiensten verrichtten.
Dank daarvoor.

Wim Oltwater

fotopresentatie

Fietstocht sector erfgoed voor onze vrijwilligers op 29 juni 2024
25 enthousiaste vrijwilligers van de Historische Kring

De nieuwe Aold Hoksebarge jaargang 57, nummer 2

Op maandag 18 maart 2024 vertrokken om 08.45 uur 26 Nederlandse en 12 Duitse reizigers met de bus naar Vlaanderen. 

 Het AH-team van Frans de Lugt heeft het bijna voor elkaar: de nieuwe Aold Hoksewbage verschijnt komende maandag 18 maart 2024.

Aold Hoksebarge jaargang 56 nr. 4 komt maandag 18 december 2023. Indicatie van de inhoud: 

Excursie naar Slot Anholt

Op zaterdag 7 oktober gingen 51 leden (ook enige niet leden) om 12.30 uur met een bus van de firma  Ter Doest richting Duitsland. De bestemming was  de Wasserburg van Anholt net over de grens bij Genderingen.

De monumentenprijs 2023 is zaterdag 9 september uitgereikt aan de Museum Buurtspoorweg Haaksbergen/Enschede door wethouder Jan Herman Scholten en de voorzitter van de stichting Open Monumentendagen Bert Brugmans in de huiskamer van Haaksbergen de Kappen.

Tijdens de Open Monumentendagen treedt Datura op in Haaksbergen
Optredens in de Pancratiuskerk, Protestante kerk, de Kappen en in het dorpshart.

Zaterdag 10 juni vond een feestelijke opening plaats van de raamwerken

Tijdens de WAK-week van 4 juni t/m 11 juni 2023 wordt er door enkele leden van de Historische Kring Haaksbergen

Binnenkort opent Henk Krooshof een mini-foto-expositie met herdenkingen van WO-II in De Kappen.Dit in het kader van de Vrijheidsproeverij Bevrijdingsdag De Kappen,

Henk Krooshof maakte een overzicht van Haaksbergen in het jaar 2022. Deek 1 is voltooid, deel 2 komt later Klik hier voor deel 1

Op maandag 27 maart 2023 wachtte een flinke groep Haaksbergenaren met slaapgebrek

Op 1 april verschijnt een boekje over de historie van de schaapskudde van Haaksbergen.

Albert Rozemaprijs 2023

Ruud en Mieke Scholten zijn dit jaar de gelukkigen. Met Jan van de Zanden zat de Historische Kring

Foto-tentoonstelling 'Winkelen in vroegere tijden' 

In verzorgingscentrum het Saalmerink is de tentoonstelling geopend 'Winkelen in vroegere tijden.'

De nieuwe Aold Hoksebarge is uit.  Jaargang 55, nummer 4 (een extra dik nummer van 56 pagina’s!) 

Fototentoonstelling door heemkundegroep Arfgood Buurse in gebouw Irene te Buurse. Zaterdag 15 en zondag 16 oktober 2022

Samenvatting van de inhoud hieronder

Excursie naar Amersfoort 21 mei 2022

Woensdagmiddag 6 april heeft de Historische Kring Haaksbergen samen met ouderenbond KBO afd. Haaksbergen

Wij zijn bijzonder verheugd u uit te kunnen nodigen voor de voorjaarsexcursie op zaterdag 21 mei 2022 naar Amersfoort

Henk Krooshof van de Historische Kring Haaksbergen heeft een fototentoonstelling samengesteld.

Decembernummer Aold Hoksebarge

Drieluik over kerstgebruiken
Het is het belangrijkste feest van het jaar: Kerstmis. In dit nummer presenteren wij een drieluik over kerstgebruiken in Haaksbergen: de midwinterhoorn, de kerstboom en de Levende Kerststal.

‘n Hoalt’n hoorn in Hoksebarge
*door Mark Ros
De adventstijd is begonnen. Het seizoen waarin “in ’t Saks’nlaand” alweer bijna 70 jaar de revival gaande is van een ooit bijna vergeten gebruik. Ook in het dorp, maar vooral in het buitengebied van ons dorp, zijn de enigszins melancholische klanken in deze periode hoorbaar. Vooral rond het tijdstip dat in het dialect zo mooi “tweedoonker” of “tweeduuster” genoemd wordt. In Haaksbergen is bekend dat vanaf 1979 in groepsverband geblazen wordt, aangemoedigd vanuit de zogenaamde “Kemissie veur ’t Mirreweenterhoornbloazen” vanuit Noordoost-Twente.

Kerstboom traditie sinds rond 1900
*door Derk Jordaan
In de Tubantia d.d. 24 december 1908 werd voor het eerst gesproken over een 'kerstboomviering' in Haaksbergen. Dat was op kerstavond toen ds. Van Krieken op de kansel stond in de Hervormde kerk. Mogelijk was die traditie ouder en volgde die in de voetsporen van zijn voorganger. De kerstboom heeft overigens een heidense achtergrond. Het Vaticaan sprak zich lang uit tegen het gebruik van kerstbomen. Dit verklaart dat die in katholieke kringen veel later omarmd is dan bij de protestanten.

Levende Kerststal sinds 1953
*door Frans de Lugt
Bij katholieken is van oudsher de kerststal populair. Heel Haaksbergen houdt van de Levende Kerststal van Scouting De Klomp. In de kerststal wordt het kerstverhaal uitgebeeld over de geboorte van Jezus, zoals beschreven in Lukas 2:7. De eerste levende kerststal kwam in Haaksbergen in 1953 op initiatief van kapelaan Spekschate van de Bonifatiusparochie. Deze priester bouwde met de Jeugdbeweging Veldmaat een groep op in een lokaal van de toenmalige Bonifatiusschool (nu Bonifatiushof). De grote doorbraak kwam in 1969 toen de gemeente de leegstaande boerderij De Klomp beschikbaar stelde. Mede door landelijke aandacht op radio en tv kwamen de bezoekers van heinde en verre, zelfs met bussen tegelijk. In 1975 werd het onvoorstelbare aantal gehaald van 10.770 bezoekers. Het succes van de levende kerststal is vooral het werk van Scouting De Klomp.

Endeke Too, het oudste straatje
*door Clemens Wentink
Haaksbergen kent nog enkele plekken die ons herinneren aan de oudste geschiedenis van het dorp. De Blankenburg hoort daar zeker bij. Wie door het straatje loopt ziet slechts enkele restanten van de oorspronkelijke bebouwing, maar net voldoende om zich een voorstelling te maken hoe hier vroeger geleefd werd. Aan het eind ziet men Endeke Too.

Waar zijn vaas en voet gebleven van zonnewijzer voormalige pastorietuin?
*door Eric Ooink
Sinds begin 2018 is in de voormalige r.-k. pastorie aan de Markt het Grieks specialiteitenrestaurant Sirtaki gevestigd. De pastorie, een rijksmonument, werd in 1887 gebouwd en was ruim een eeuw de residentie van de opeenvolgende pastoors van Haaksbergen, met in de rijke Roomse jaren een inwonende huishoudster en kapelaans. Achterin de tuin van de pastorie stond tot voor enige jaren een monumentale zonnewijzer uit de 18^e eeuw, gemaakt door Jannes Barrink. Helaas is die niet meer compleet!

Kiek toch es… MOLENSTRAAT
*door Caecil Waijerdink
Een foto uit vermoedelijk 1939-1940. We kijken vanaf de Markt de Molenstraat in. O.m. is zichtbaar het onderkomen voor de Geldersche Tramwegen. De autobuslijn was in oktober 1937 geopend nadat het personenvervoer per spoor tussen Haaksbergen en de Achterhoek was stopgezet. Na de oorlog nam de T.E.T. het busvervoer over.

Het einde van ’t Kempke als een wijkje uit de jaren ’50
*door Clemens Wentink
Dit keer opnieuw een beschrijving van een interessant gebied in Haaksbergen: ’t Kempke, een wijkje uit de jaren ‘50. Door de ingrijpende ontwikkelingen in het gebied rondom de O.L.V. van Lourdeskerk, willen we aandacht besteden aan deze wijk, met daarin ook de ambachtsschool St. Joseph en de basisschool Pius X. 

Brieven van John Spaaij:een familie in Amerika
*door Henny Slotman
Op de laatste dag van het jaar 2020 stuurden Marian en Bennie Leferink-Weusink een mail naar de Historische Kring, met twee brieven en drie foto’s die ooit verstuurd waren door John Spaaij vanuit Amerika. De brieven geven een goed inzicht in het wel en wee van een familie die in het begin van de twintigste eeuw de oversteek naar Amerika maakte. Het gaat om brieven verstuurd in 1915 en 1922. Ze zijn gericht aan Herman Weusink, de grootvader van Marian.

De nieuwe AH valt binnenkort op de deurmat.
Korte inhoud: 

• Woonwinkel Te Lintelo, door Tonny te Lintelo
• Hotel H.W. Eijsink, door Eric Ooink
• Wederopbouw boerderijen, deel 3, door Eric Ooink
  De laatste aflevering over de afwikkeling van de schade door WO2
• Kiek toch es...., door Caecil Waijerdink
  Over het oude gemeentehuis en naastgelegen panden aan de Markt
• Voorouders Youp van 't Hek, door Rob Stokkers
  Genealoogie van cabaretier gaat terug tot in Haaksbergen
• Moodersproak, door Marlies Nijhuis
• De nalatenschap van pastoor Wienholts, door Frans de Lugt
  De legendarische kerkleider regelde in zijn testament alles tot in de kleinte details

Een videopresentatie van de woensdagmarkt in Haaksbergen door de jaren heen.

Samenstelling: Henk Krooshof.

Foto's Archief Historische Kring Haaksbergen en Henk Krooshof
Muziek: Karaoke Comment ça va - The Shorts. Lic. 10542994

Wilt u het werk van de Historische Kring Haaksbergen steunen? Word dan lid/donateur voor maar 18 euro per jaar. U ontvangt daarvoor 4x per jaar ons blad Aold Hoksebarge. Aanmelding hier.